اهمیت گیاهان دارویی در باروری حیوانات مزرعه

از دیرباز گیاهان دارویی در پرورش دام و طیور جایگاه ویژه ای داشته اند و به دلیل دارا بودن مکانیسمهای اثرگذاری متنوع، نقش موثری در بهبود عملکرد و مدیریت بیماریهای حیوانی ایفا کرده اند. برخلاف ترکیبات شیمیایی گیاهان دارویی با داشتن عوارض جانبی، کمتر مزایای فراوانی را نیز به همراه دارند. افزون بر این، گیاهان دارویی با تحریک ترشح آنزیم های گوارشی میتوانند بر فرآیند هضم و سوخت و ساز چربیها نیز تاثیرگذار باشند. بر پایه پژوهشها، استفاده از گیاهان دارویی در تغذیه جوجههای گوشتی منجر به کاهش میزان مرگ و میر شده است. از دیگر مزایای کاربرد این گیاهان در جیره غذایی دام و طیور میتوان به افزایش ترشح صفرا، پانکراس، بهبود ترشحات گوارشی افزایش جذب مواد مغذی و ارتقاء ضریب تبدیل غذایی اشاره کرد. همچنین ثبات در جمعیت میکروبی روده، بهبود کیفیت محصولات تولیدی و کاهش تولید گازهای سمی از جمله دیگر آثار مثبت گیاهان دارویی در پرورش صنعتی حیوانات به شمار میرود. یکی از چالشهای اساسی در پرورش دام و طیور کنترل جربها در مزارع است و وجود این انگلها موجب کاهش مصرف خوراک، تضعیف سیستم ایمنی و افزایش تلفات در پرندگان میشود. در طیور تخمگذار، آلودگی به جرب میتواند وزن و درصد تولید تخم مرغ را به طور چشمگیری کاهش دهد. با توجه به مقاومت بالای جربها نسبت به کنه کشهای شیمیایی، امروزه استفاده از گیاهان دارویی همچون زنیان، درمنه کوهی و انجندان رومی به عنوان راهکاری طبیعی و موثر برای مقابله با این انگلها مطرح شده است. از دیگر دستاوردهای به کارگیری گیاهان دارویی بهبود وضعیت عملکرد دستگاه گوارش دامها است. مصرف هم زمان گیاهان کاسنی و انیسون به بهبود انقباضات شکمبه و افزایش اشتها در حیوانات، مشابه با داروی تجاری Ruminotoric منجر شده است. همچنین برخی از گیاهان دارویی توانایی تجزیه سم قارچی زیرالنون را نشان داده اند. زیرالنون به عنوان یک سم استروژنیک غیر استروئیدی نارساییهای جدی در دستگاه تولیدمثل حیوانات ایجاد میکند؛ در حالی که اغلب جاذبهای معمول سموم غذایی در جذب این ترکیب سمی ناکارآمدند. بررسیهای برون تنی نشان داده است که عصاره گیاهانی همچون گلپر، زیره سبز و گشنیز قادر به تجزیه موثر زیرالنون در دستگاه گوارش حیوانات هستند. افزون بر این، نتایج یک پژوهش دیگر حاکی از آن است که افزودن گیاه بارهنگ کبیر به جیره غذایی بره های پرواری منجر به بهبود چشمگیر در شاخصهای عملکرد رشدی مانند میانگین افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل خوراک، وزن نهایی و میزان خوراک مصرفی شده است. اطمینان از بارور بودن دامهای نر برای سودآوری توسعه و پایداری صنعت دامپروری اهمیت حیاتی دارد. باروری ضعیف دام نر میتواند به طولانی شدن فاصله گوساله، زایی افزایش نرخ حذف دامها و افزایش هزینه های نگهداری منجر شود که همگی اثرات اقتصادی منفی قابل توجهی در پی خواهند داشت. باروری به عنوان یکی از عوامل کلیدی در پایداری و بهره وری این صنعت، تحت تاثیر عوامل متعددی قرار میگیرد و شناخت این عوامل برای مدیریت بهینه دام و ارتقاء عملکرد تولیدمثلی ضروری است. پژوهشها نشان داده اند که وضعیت بدنی حیوانات به طور مستقیم بر باروری آنها اثر گذار است. گاوهایی که در زمان زایمان دارای نمره بدنی ۵ یا بالاتر در مقیاس ۹ نمره ای هستند بازگشت سریع تری به چرخه فحلی داشته و نرخ آبستنی بالاتری را تجربه میکنند. در مقابل گاوهایی با نمره بدنی ۴ یا کمتر فاصله طولانی تری میان زایش و فحلی بعدی داشته و در نتیجه کاهش باروری در آنها مشاهده میشود.

Keywords:

گیاهان دارویی باروری , حیوانات مزرعه