عاطفه نصری - دانشجوی دکترای تخصصی بهداشت مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شیراز
مریم پورمنتصری - دانشجوی دکترای تخصصی بهداشت مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شیراز

ترکیبات بیواکتیو مواد مغذی هستند که به مقدار کم در گیاهان و محصولات طبیعی خوراکی وجود دارند و از جمله ترکیبات بیواکتیو ترکیبات فنولی هستند که تأثیرات زیادی در بدن دارند از جمله این تأثیرات می توان به فعالیت های ضد سرطانی، ضد التهابی و ضد میکروبی اشاره کرد. نقش ضد سرطانی و ضدالتهابی این ترکیبات در سالیان اخیر بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است و سعی بر تولید بیشتر این ترکیبات با استفاده ز فرمنتورهای با حجم صنعتی و ضایعات کشاورزی ارزان قیمت مثل پوسته، تفاله و دانه میوه ها می باشد. خیلی از میکروارگانیسمها توانایی استفاده از این سوبستراها را دارند و ترکیبات فنولیکی را تولید می کنند ولی بحث مهم تولید مؤثر و صرفه جویی در هزینه ها می باشد. نتایج و بحث: تولید ترکیبات فنولیکی از مسیر پنتوز فسفات وابسته به پرولین پیش می رود و مسیر پنتوز فسفات تولید NADPH2 لازم برای سنتز پرولین فراهم می سازد. مسیر پنتوز در نهایت با وارد شدن به مسیر شیکیمات و فنیل پروپانوئید در نهایت به آنتی اکسیدان فنولی ختم می شود. بر اساس نظریه شتی استفاده از آنالوگ های پرولینی خاص مثل هیدروکسی پرولین و آزیتیدین-2- کربوکسیلت و یا تریتمنت کردن سلول گیاهی با میکروب هایی از جمله پسودوموناس باعث تحریک بیشتر سنتز آنتی اکسیدان های فنولی، رزماریک اسید و تولید مؤثر پرولنی می ود. فعالیت های آنزیم های کلیدی مثل آنزیم G6PDH هم در سطح بالا دیده می شود. در تولید رزماریک اسید علاوه بر استفاده از آنالوگ های پرولین یا تریتمنت کردن محیط کشت گیاهی با میکروب های خاص، یک روش اضافه تر وجود دارد که سلول گیاهی را با آنتی اکسیدان فنولی اگروژنوس تریتمت کرد. نتیجه گیری کلی: استفاده مؤثر از پساب های کشاورزی در فرمنتورهای به عنوان سوبسترای میکروب ها و کنترل مسیرهای تولید ترکیبات فنولیکی منجر به تولید مؤثر ترکیبات فنولی می شود و صرفه جویی زیادی در بحث اقتصادی را به همراه دارد.

ترکیبات فنولیکی، فرمنتور، پنتوز فسفات، وشیکیمات