رقیه پاشائی اصل - کارشناسی ارشد، دانشکده علوم نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز
ثریا بابائی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز
ابوالفضل اکبرزاده - استادیار ، دانشکده علوم نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز
مریم پاشائی اصل - استاد یار ، دانشکده علوم نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز

مقدمه و اهمیت موضوع: نانوتکنولوژی یکی از فناوری های نوین در زمینه علوم پزشکی و علوم پایه است که بحث های وسیعی را در مورد پیامد های زیست محیط و بهداشت عمومی بوجود آورده است. با توجه به انقلابی که در تولیدات مواد نانو تکنولوژی افتاده، تولید نانوساختارها و نانو مواد با فرمولاسیون های جدید رو به رشد میباشد. از طرفی توسعه ی سریع، و کم توجهی به مسئله سمیت نانومواد احتمالا منبع خطر برای افراد، مخصوصا کادر و دانشجویان در آزمایشگاههای نانو تکنولوژی باشد. نتایج و بحث: نانو ذرات به علت دارا بودن نسبت سطح به حجم بالا و توانایی نفوذ به سلولها میتوانند در تمام ارگانهای بدن توزیع یافته وعملکرد آنها را تحت تاثیر قرار دهند. مسیرهای مختلفی برای ورود نانوذرات به بدن وجود دارد، شایع ترین مسیری که بدن بیشتر تحت تاثیر نانوذرات است استنشاق این نانوذرات از طریق ریه بر اثر آلودگی هوا در آزمایشگاههای سنتز این مواد میباشد. نانوذرات در فرم آئروسل یا پودر و... وارد محیط و هوا شده که میتوانند از طریق عصب بویایی وارد مغز و در نهایت بیماریهای نورولوژیکی مثل آلزایمر، پارکینسون را سبب شوند، و یا وارد ریه شده که بر اساس سایز مختلف نانوذرات در قسمت های مختلف ریه نشست کندکه در حالت های پاتولوژیک بیماریهایی مثل آمفیزم، برونشیت، آسم و سرطان ریه را ایجاد خواهد کرد. البته ریه مکانیسم های دفاعی ویژه ای برای حذف این نانو ذرات دارد. درراه هوائی فوقانی حذف از طریق موکوسیلیاری اسیلاتورها میباشد که با زنشهایی که به سمت بالا دارند نانو مواد وارد شده را وارد دستگاه گوارش میکنند که به این طریق دستگاه گوارش نیز تحت تاثیر قرار میگیرد و بیماریهایی مثل کرون و سرطانهای کولون را ایجاد میکنند. نانو موادی که وارد دستگاه تنفسی تحتانی شده اند تحت تاثیر ماکروفاژها قرار میگیرند، ماکروفاژهای دستگاه تنفسی انسان در حدود 18-21 میکرومتر میباشد که مواد در این ابعاد را بهتر فاگوسیت میکند پس بیشتر نانومواد با ابعاد کوچکتر این سیستم دفاعی را نیز پشت سر گذاشته و از طریق سلولهای اپیتلیال ریه وارد لنف و دستگاه گردش خون میشود واز این طریق ارگانهای مختلف را تحت تاثیر قرار میدهد. نتیجه گیری: بنابراین، رها سازی نانو ذرات در محیط زیست و محیط آزمایشگاهی موجب آلودگی هوای محیط شده و تهدیدی برای سلامتی افراد مخصوصا محققین و دانشجویانی که در آزمایشگاههای نانوتکنولوژی کار میکنند خواهد بود. از این رو مدیریت مناسب روش سنتز و جلوگیری از آلودگی هوای آزمایشگاه بایستی مورد بررسی قرار گیرد.

نانوتکنولوژی، نانوذرات، زیست محیط، آزمایشگاههای نانوتکنولوژی پزشکی، بیماری