رضاعلی فلاح زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد (
محمدمهدی دشتی - کارشناس مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
محمدرضا محمودی - کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست و کارشناس مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
داود قدیریان - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست گرایش مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست، پردیس علوم و تحقیقات سیستان و بلوچستان

مقدمه و اهمیت موضوع: هر ساله ما شاهد حضور جمع کثیری از زائران اهل بیت در عتبات عالیات می باشیم، این در حالی است که کشور عراق تازه شرایط بحران جنگ را پشت سر گذاشته و در بسیاری از موارد از لحاظ استانداردهای بهداشتی در حداقل شرایط می باشد که عدم توجه به این مهم می تواند سبب بیماری زائران و انتقال بیماری به داخل کشور گردد، لذا با توجه به گستردگی حضور زائران لازم است که بررسی دقیقی پیرامون هتل های محل اسکان زائران انجام شود.مواد و روشها: تحقیق حاضر یک مطالعه توصیفی مقطعی می باشد که به روش مشاهده مستقیم وتکمیل چک لیست از 125 هتل ارائه دهنده خدمات به زائران ایرانی در کربلای معلی و نجف اشرف انجام شده است، چک لیست حاضر در بر گیرنده وضعیت بهداشت فردی، رستوران ها و محل توزیع غذا، سرویس های بهداشتی، آب و فاضلاب، وضعیت راهرو و اتاق ها، آشپزخانه، انبار و سردخانه می باشد. پس از تکمیل چک لیست اطلاعات وارد برنامه Excel گردیده و توسط محاسبه شاخص های پراکندگی و مرکزی، اولویت های بهداشتی هر قسمت مشخص گردید. نتایج و بحث: آنالیز اطلاعات نشان داد که در قسمت بهداشت فردی بیشترین مشکل مربوط به عدم استفاده از روپوش و رعایت بهداشت فردی توسط عوامل می باشد، ضمن اینکه تنها 87/37 درصد از کارکنان کلیه هتل ها دارای کارت معتبر بهداشتی در مراکز بودند، در قسمت رستوران کمتر از 1درصد شستشوی دقیق میوه جات و سبزی جات را انجام می دادند، سپس وجود حشرات در محل در اولویت بعدی بود، در سرویس های بهداشتی عدم وجود سطل زباله و صابون مایع که به طور متوسط 35 درصد از هتل ها به این امر توجه نمی کردند مشکل عمده بود،وضعیت بهداشت آب شبکه و جمع آوری و دفع فاضلاب نامناسب و عملا کمترین نمره را به خود اختصاص داد، در خصوص وضعیت راهروها تنها 31/52 درصد دارای سطل زباله بودند ضمنا وضعیت مناسب راه پله ها و نرده های مربوطه تنها در 5/64 درصد موارد رعایت شده بود، در قسمت آشپزخانه عمده ترین مسائل شامل نظافت و بهسازی انبار بود که تنها در 88/5 درصد موارد رعایت شده بود، پالت بندی و قفسه بندی در 14/7 موارد و نصب توری که در 87/9 درصد موارد رعایت گردیده بود موارد بهداشتی دیگر شامل رعایت بهداشت در شستشوی ظروف و نظافت وسائل کار در اولویت های بعدی قرار داشتند.نتیجه گیری: با توجه به موارد ذکر شده اولویت های حساس بهداشتی هتل های سرویس دهنده به زائران ایرانی در عتبات عالیات شامل وضعیت آب، و کلیه عوامل دخیل در تهیه غذا می باشد، لذا در صورت عدم رعایت بهداشت در مسائل مذکور بروز بیماری های گوارشی عمده ترین مشکل زائران ایرانی خواهد بود.

عتبات عالیات، وضعیت بهداشت محیط، بهداشت زائران