حمید خیرالدین - استادیار دانشکده کویر شناسی، دانشگاه سمنان

وجود پوشش گیاهی در هر منطقه­ای به­خصوص در مناطق کوهستانی سرعت جریان­های سطحی و فرسایش خاک را کاهش داده و سبب نفوذ آب بیشتر به داخل خاک می­گردد، بنابراین پوشش گیاهی تأثیر قابل ملاحظه­ای بر کاهش سیلاب­های مخرب خواهد داشت. فرسایش در نقاطی از خاک صورت می­گیردکه به وسیله باران آسیب دیده باشد و مقدار فرسایش به آن سطحی از خاک بستگی دارد که در معرض ضربات باران قرار گیرد و نه به آن قسمت که دارای پوشش است اثرگیاهان زراعی در کاهش فرسایش متفاوت است برخی از گیاهان زراعی مانند گندم و جو پوشش یکنواختی ایجاد می­کنند و تراکم آن­ها خوب است و بنابراین فرسایش را تاحدودی کنترل می­کنند، در حالی­که گیاهان ردیفی فقط قسمتی از خاک را می­پوشانند، بنابراین فرسایش را به­ویژه در اوائل رشد گیاه کمتر کنترل می­کنند و اگر بخواهیم گیاهان زراعی در حفاظت خاک نقش مؤثری داشته باشند باید حداقل 70% سطح زمین را بپوشانند، ولی با پوشش 40% هم نقش حفاظتی آن­ها چشم گیر خواهد بود. اکثر زمین لغزش­هایی که در قرن اخیر (قرن تخریب پوشش گیاهی) اتفاق افتاده حاصل قطع و بهره­برداری بی رویه از پوشش گیاهی و کاهش سطح جنگل­ها و مراتع کشور است. نتیجه مقاله فوق این است که با با شناخت مناطق حساس به فرسایش بادی و بیابان­زایی می­توان به­صورت بهینه به اقدامات حفاظتی پرداخت. از طرفی به منظور کنترل فرسایش بادی و جلوگیری از حرکت ماسه­ها مطالعات پایه مانند آب و هوا، ژئومرفولوژی خاک، پوشش گیاهی، آب­های زیرزمینی و انجام و محدودیت­های آب و هوایی و ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک اهمیت زیادی دارد.

پوشش گیاهی؛ فرسایش؛ کویر