رضا شریفیان عطار - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی دانشگاه پیام نور مشهد، مشهد
سیدعلی مظهری - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور سبزوار، سبزوار
محمد سعیدی رضوانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سیستم­های اقتصادی، اجتماعی دانشگاه علم و هنر، یزد
حامد سعیدی رضوانی - انشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه تربیت مدرس، تهران

امروزه طوفان­های گرد و غباری به دلیل اثرات زیان­باری که بر سلامت و اقتصاد جامعه در مناطق خشک و نیمه خشک داشته و باعث تغییرات اقلیمی در این نواحی می‌گردند، به عنوان یکی از چالش­های قابل بحث مطرح می‌باشند. ذرات گرد و غبار به دلیل کوچک بودن ذراتشان می‌توانند تا ارتفاعات بالای جو انتقال و مسافت زیادی را در سطح زمین طی کنند بنابراین اثراتشان فقط محدود به محل وقوع طوفان‌ها نمی‌شود بلکه می توان اثرات آن­ها را کیلومترها دورتر از محل وقوع آن جستجو کرد و همین امر منجر به اهمیت جهانی این گونه حوادث و رخدادها شده است. به دلیل اثرات زیادی که این طوفان­ها در محیط زیست و در نهایت انسان می‌گذارند، این مطالعه به بررسی پیامدهای زیست محیطی طوفان­های گرد و غبار پرداخته و بیماری­های ناشی از آئروسل‌ها را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که غبار معدنی آئروسل‌ها، سلامت انسان را از طریق تنفس و نیز نگهداشتن ذرات غبار ریز که به­طور مستقیم از رسوبات منبع و بطور غیرمستقیم از پراکندگی لایه‌های سطحی لس، ایجاد می‌شوند به خطر می‌اندازد. نوع، اندازه و گستردگی هاله‌ی غبار که توسط طوفان‌ها به بالا رفته و مسافت زیادی را طی می‌کند، از عوامل اصلی تهدید برای سلامت انسان محسوب می‌شود. تنفس ذرات بزرگتر از µm10 درصورت سمی‌بودن مشکلات عدیده‌ای را بدون توجه به سیستم تنفسی درپی خواهد داشت. ذرات کوچک­تر از µm5 به داخل بافت شش‌ها نفوذ کرده و باعث بیماری سیلیکوسیس، آزبستوسیس و دیگر بیماری‌های ششی می‌شوند. ذات‌الریه، بیماری ششی‌است که شامل سیلیکوسیس و آزبستوسیز بوده و از طریق تنفس طولانی‌مدت آئروسل معدنی ریزدانه حاصل می‌شود. سیلیکوسیس یکی از عوامل مهم در تخریب سیستم ایمنی بدن می‌باشد. در معرض مداوم سیلیس بودن باعث افزایش عفونت ریه و سل می‌شود که یک مشکل بسیار حاد در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه می‌باشد. بسیاری از افراد مبتلا به سیلیکوسیس مستعد سل نیز هستند.

آئروسل‌ها؛ پیامدهای زیست محیطی؛ غبارهای جوی؛ طوفان­های غباری