فریدون سلیمی - عض هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ملایر (دانشجوی مقطع دکتری اقتصاد)

در این مقاله ابتدا تاریخچه ی اقتصاد محیط زیست و سپس اهمیت استفاده از ابزارهای اقتصادی برای حفاظت از محیط زیست بررسی می شود. این تحلیل و مقایسه نشان می دهد ابزارهای اقتصادی حفاظت از محیط زیست که در سیاست گزاری های حفاظت از محیط زیست مورد استفاده می شوند. نقش تعیین کننده و مهم بهره برداری پایدار از منابع محیط زیستی را دارا بوده و سازو کارهای لازم را برای ادغام ملاحظات محیط زیستی در سیاست های کلان اقتصادی فراهم می کنند. به همین دلیل به سرعت به عنوان ابزارهای کارآمد اقتصادی در سطح جهان مطرح شده اند.هدف اصلی نهادینه کردن این ابزارها در برنامه های توسعه ای، بالا بردن آگاهی تصمیم گیران اقتصادی در سطح کشورهاست تا بتوانند ملاحظات محیط زیستی را با استفاده از بازارهای مناسب اقتصادی در برنامه ریزی های کلان و بین المللی ادغام نمایند. بررسی ها نشان از آن دارند که تا چندی پیش، تمرکز جهت گیری ها و سیاست های حفاظت از محیط زیست بیشتر مشتمل بر اعمال سیاست های قانونی و بازدارنده بوده و کمتر از رویکردهای اقتصادی که در چارچوب ابزارهای اقتصادی بیان می شوند، سود برده می شود. در حالی که استفاده از ابزار اقتصادی در کنار قانون و مقررات می تواند نقش اساسی و تعیین کننده ای برای حفاظت از محیط زیست ایفا کنند. و این مهمترین نتیجه ای ا ست که در این مقاله می توان گرفت. رویکردها و ابزارهای اقتصادی سازو کارهای مناسبی برای استفاده بهینه از منابع طبیعی و محیط زیستی محسوب می شود و نقش تعیین کننده ای در دستیابی به اهداف توسعه پایدار داشته باشند. اما اینکه یک ابزار وجود داشته باشد که بهترین باشد اینچنین نیست. استفاده از هر کدام از آنها بستگی به شرایط اقتصادی، اجتماعی سیاسی و محیط زیستی کشورها دارد. استفاده از مجموعه ای از این ابزارها بهترین گزینه است. در شرایطی که اعمال سیاست های بهره برداری از منابع و آثار آنها بر محیط زیست، با عدم قطعیت همراه است، رویکردهای کنترل فرمان (نظیر استانداردها) نسبت به سایر رویکردها مبتنی بر بازار ارجع هستند.

اقتصاد محیط زیست، ابزارهای اقتصادی، حفاظت از محیط زیست، استانداردهای محیط زیست