مهناز اکبری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران و ایران
شهناز اکبری - دانشجوی کارشناسی ارشد مردم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

طی نیم قرن گذشته، محققان و نظریه پردازان دیدگاه های متفاوتی را در مورد مفهوم توسعه و نحوه تسریع آن در کشورهای گوناگون- به ویژه در کشورهای جهان سوم- ارائه داده و رهنمودهایی را نیز برای تهیه برنامه اقتصادی، اجتماعی و ... پیشنهاد کرده اند. در یک نگاه می توان توسعه اعمال یک سری تغییرات اساسی را در ساختار جامعه دانست. تغییراتی که موجب افزایش ظرفیت های تولیدی، بهبود شرایط زندگی و توزیع ثمره های آن در جامعه می گردد پس می توان بیان نمود: توسعه مفهومی است کیفی! واژه توسعه پایدار برای اولین بار به طور رسمی توسط براندت لند در سال 1987- به معنی اداره و بهره برداری صحیح و کارا از منابع پایه، طبیعی و مالی و ... برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب- در گزارش آینده مشترک ما مطرح شد. شاخصه های توسعه پایدار را می توان در چهار گروه : اجتماعی، اقتصادی، بنیادی و زیست محیطی مطرح و بررسی نمود. در این مقاله برآنیم تا ضمن معرفی نظریات، اصول و مفاهیم مربوط به توسعه- و به تبع آن توسعه پایدار- به معرفی شهر پایدار بپردازیم. به طور کلی در تعریف کلی، فرم شهر پایدار از تمامی عناصر و اجزای کالبدی قابل رویت شهر شکل می پذیرد و متشکل از عناصر طبیعی و مصنوع است. فرم شهر ماهیتی ترکیبی و سه بعدی دارد که نه تنها در سطح، بلکه در حجم نیز تجسم می یابد. کوچکترین اجزاء و عناصر این ترکیب در چارچوب عناصر مصنوع انسان، ساختمان ها، شبکه راه ها، فضاهای باز و تاسیسات هستند. طرح موضوع شکل یا فرم شهری پایدار، عمدتاً مربوط به دهه 1990 و زمان برگزاری کنفرانس ریو در برزیل در سال 1992 است که به تدوین و تصویب قطعنامه زمین انجامید. هدف شهرهای پایدار فراهم کردن خدمات موثرتر و کارامدتر، رفاه و سلامت عمومی بیشتر است. در این مقاله برآنیم تا بررسی مقالات و کتاب های معتبر علمی به معرفی و تعریفی جامع از توسعه و مفاهیم مربوطه برسیم و در آخر گذری بر شهرسازی پایدار داشته باشیم.

توسعه پایدار، شاخص ها، برنامه ریزی، شهر پایدار