زینب اهنزی - دانشجوی کا رشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی دانشگاه شاهرود
گیتی فرقانی تهرانی - عضو هیات علمی دانشگاه شاهرود
هادی جعفری - عضو هیات علمی دانشگاه شاهرود

در سالهای اخیر، آلودگی خاک به فلزات سنگین به دلیل تاثیرات سوء این آلاینده ها بر موجودات زنده به یک نگرانی مهم زیست محیطی در سراسر جهان تبدیل شده است. در این پژوهش به منظور بررسی چگونگی توزیع فلزات سنگین در خاک های کشاورزی دشت مجن (سمنان) 12 نمونه خاک سطحی از مزارع زیرکشت سیب زمینی، گندم و باغ های میوه در تیرماه سال 1392 برداشت شد. پس از آماده سازی و هضم نمونه ها، غلظت فلزات سنگین (کادمیم، آرسنیک، سرب، مس، روی و آنتیموان) توسط دستگاه ICP-MS تعیین و همچنین خواص فیزیکوشیمیایی خاک (شامل pH، میزان ماده آلی، میزان کربنات و بافت) با استفاده از روش های استاندارد اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که pH خاک ها در محدوده قلیایی و بافت نمونه ها متوسط تا سنگین است و میانگین میزان ماده آلی و کربنات خاک ها به ترتیب 2 و 48 درصد می باشد که این عوامل باعث نگهداری عناصر توسط این اجزا در خاک منطقه می شوند. بر اساس داده های به دست آمده، میانگین غلظت آنتیموان، آرسنیک و کادمیم در همه نمونه ها از غلظت عناصر در ترکیب میانگین خاک های جهانی بالاتر و میانگین غلظت مس، سرب و روی در نمونه ها نسبت به این استاندارد پایین تر است. محاسبه ضریب غنی شدگی، ضریب آلودگی و ضریب زمین انباشت، نشان دهنده ی آلودگی متوسط تا قابل توجه نمونه ها به کادمیم، آرسنیک و آنتیموان و همچنین آلودگی اندک نمونه ها به مس، سرب و روی است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شدت آلودگی در خاک باغات نسبت به مزارع به دلیل استفاده ی بیشتر از انواع کودها، سموم و آفت کش ها بیشتر است.

آلودگی، فلزات سنگین، خاک کشاورزی، کود، دشت مجن