مهدی پورهاشمی - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،
پریسا پناهی - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،

وی­ول (Quercus libani Oliv.) از مهمترین گونه­های بومی بلوط است که محدوده پراکنش آن جنگل­های زاگرس شمالی (استان­های کردستان و آذربایجان­غربی) است. متأسفانه بهره­برداری­های غیراصولی و تخریب­های مکرر طی سالیان متمادی باعث شده است که توده­های طبیعی این گونه دستخوش تغییرات عمده­ای شوند، به­طوری­که در شرایط کنونی استقرار تجدیدحیات جنسی این گونه بندرت انجام می­شود. تجدیدحیات جنسی ازجمله مکانیسم­های پیچیده زیستی درختان جنگلی است که تضمین­کننده پایداری و استمرار حیات آنهاست. هرگونه اختلال در تجدیدحیات جنسی معمولاً منجر به ایجاد آشفتگی در چرخه تولید جنگل خواهد شد. از آنجائی­که در جنگل­های زاگرس شمالی این آشفتگی مشاهده می­شود، در این پژوهش سعی شد بعنوان اولین گام، توان تولید بذر این گونه در بخشی از جنگل­های بانه استان کردستان بررسی شود. آگاهی از وضعیت بذردهی این گونه اطلاعات لازم را درخصوص اولین حلقه زنجیره تجدیدحیات جنسی فراهم خواهد ساخت. برای این منظور، 120 درخت وی­ول با استفاده از روش آماربرداری طبقه­ای تصادفی گزینش و پس از اندازه­گیری ویژگی­های کمی آنها، شمار بذر آنها با استفاده از روش شمارش تاجی مشخص شد. براساس نتایج به­دست­آمده میانگین، کمینه و بیشینه تراکم بذر (شمار بذر در یک متر مربع سطح تاج) به­ترتیب معادل 5/2، صفر و 2/60 عدد و میانگین شمار بذر درختان نمونه نیز 2/81 بدست آمد که بیانگر بذردهی ضعیف این گونه می­باشد. از کل درختان نمونه، 33 پایه اصلاً بذر تولید نکرده بودند و فقط 2 درخت بیشتر از 1000 عدد بذر داشتند. همچنین تحلیل آماری داده­ها نشان داد که اختلاف معنی­داری بین تراکم بذر درختان در طبقه­های قطری مختلف وجود نداشت.

بذردهی، بلوط، کردستان، تراکم بذر، نمونه­برداری طبقه­ای تصادفی