عباس اکبرزاده
مهسا موسی خانی
سعید بشیری

در سالهای اخیر با توجه به بحران کم آبی شاهد رشد روز افزون احداث سدها به عنوان یکی از راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار درحل این مسئله میباشیم. بدیهی است هر نوع توسعه با هر درجهای از کمیت و کیفیت، آثار زیستمحیطی ویژهای را به همراه خواهدداشت. از این رو لازم است اثرات منفی و مثبت زیستمحیطی ناشی از سدها پیش از احداث آنها مورد بررسی قرار گرفته و سپس اقدام بهپذیرش، رد یا اصلاح این نوع پروژهها گردد. یکی از چالشهای اساسی که در این زمینه پیش روی متخصصان قرار دارد، انتخاب روشی مناسب در ارزیابی این اثرات میباشد. از اینرو در تحقیق حاضر به تشریح و بررسی روشهای معمول ارزیابی از جمله چک لیستها، شبکه، همپوشانی نقشهها، ماتریسها، تحلیل هزینه-منفعت و مدلسازی پرداخته شده و نیز جهت توصیف و مقایسه آنها، 4 معیارشناسایی اثر، تعیین مقدار اثر، کارایی هزینه نسبت به زمان و تفسیر اثر و همچنین 16 زیرمعیار برای هر یک از معیارها تعریف شده است. نتایج حاصل از بررسی این روشها نشان داد که ماتریسها علیرغم برخی کاستیهای موجود، از قابلیت بالاتری نسبت به سایر روشها در ارزیابی اثرات زیستمحیطی سدها برخوردار هستند. همچنین مقایسه انجام شده بین دو ماتریس معمول در این زمینه شامل ماتریس لئوپولد و ماتریس آیکولد حاکی از کارایی بیشتر ماتریس لئوپولد میباشد.

ارزیابی اثرات زیستمحیطی، سدها، روششناسی، ماتریس لئوپولد، ماتریس آیکولد