نجف الهیاری فرد - پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری،

ایمنی زیستی گیاهان تراریخته و کسب اطمینان از بی خطری قبل از ورود آنها به محیط زیست و چرخه مصرف براساس قوانین بین المللی و ملی ضروری است. ایجاد مقاومت ژنتیکی به علف کش گلایفوسیت که وسیع الطیف است، در برخی از گیاهان نظیر سویا، ذرت، کلزا، پنبه، چغندر قند اهمیت تولیدی و تجاری زیادی دارد. پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری جهت ایجاد مقاومت گیاه کلزا به گلایفوسیت تحقیقاتی انجام داده است که عبارتند از: استفاده از پروموتور فعال CAM با هدف افزایش بیان ژن epsps باکتریایی و انتقال به کلزا و ایجاد مزیت رقابتی در گیاه نسبت به علف های هرز، و جایگزینی اسیدهای آمینه 96 و 183 با ایجاد جهش های نقطه ای در ژن epsps باکتریایی و انتقال به کلزا با هدف ایجاد مقاومت به گلایفوسیت. در این تحقیق، ارزیابی ریسک رها سازی پروتئین جهش یافته EPSPS واجد مقاومت به گلایفوسیت در گیاه کلزا با رویکرد فرموله کردن مسأله انجام شد. ارزیابی ریسک با رویکرد فرموله کردن مساله شامل بررسی های سلامتی، محیط زیست و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی است. نتایج نشان می دهد ایجاد جهش های نقطه ای نسبت به افزایش بیان ژن در کلزا بدلیل احتمال استفاده کمتر از دز گلایفوسیت برتری دارد. مهم ترین نگرانی های زیست محیطی اصلی به ترتیب اولویت عبارتند از: انتقال افقی ژن به گونه های مرتبط و ایجاد ابرعلف های هرز، تاثیر منفی گلایفوسیت بر جمعیت باکتریایی مفید خاک و محیط زیست خاک، تاثیر بر جمعیت حشرات و پرندگان. پس از ارزیابی علمی و احراز نتایج مناسب، رها سازی کلزای تراریخت واجد پروتئین جهش یافته EPSPS مقاوم به گلایفوسیت قابل انجام است.

ارزیابی ریسک، پروتئین جهش یافته، EPSPS ، مقاومت به گلایفوسیت