نسرین روغنی زاده گان - کارشناسی ارشدالودگی های محیط زیست
محمد حسن جعفری صیادی - استادیاردانشگاه پیام نوردزفول
مریم محمدی روزبهانی - استادیاردانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان

برای نخستین بار در کشور عزیزمان ایران و در این مطالعه به منظور ارزیابی سلامت اکوسیستم رودخانه از شاخص یکپارچگی زیستی جوامع کفزی (B-IBI) استفاده شده است. در دو فصل زمستان 1390 و تابستان 1391، و در هر فصل از 5 ایستگاه تعیین شده در رودخانه دز با چهار تکرار نمونه برداری با نمونه بردار سوربر و گرب پترسون با سطح مقطع 225 سانتیمتر مربع صورت پذیرفت. از سه تکرار برای شناسایی و شمارش ماکروبنتوزها و از یک تکرار برای تعیین دانه بندی و درصد مواد آلی رسوبات استفاده شد. جهت اندازه گیری میزان مواد آلی از روش فیزیکی سوختن در کوره الکتریکی و به منظور آنالیز دانه بندی رسوبات از روش سری الک استفاده شد. پارامتر های فیزیکو شیمیایی آب نیز اندازه گیری شد. در طی دو فصل نمونه برداری جمعأ 18 گونه از 5 رده جانوری شناسایی و شمارش شدند. در بین رده های شناسایی شده بیشترین درصد فراوانی مربوط به رده کم تاران با 80% و پس از آن ها رده شکم پایان با 5/14% بوده است. جهت طبقه بندی کیفی و تعیین سلامت رودخانه دز از شاخص یکپارچگی زیستی جوامع کفزی ده معیاره در محدوده مورد نظر استفاده شد. هر کدام از معیار ها بر اساس جدول امتیاز دهی شاخص مذکور محاسبه شدند و در نهایت محدوده مورد مطالعه بر اساس این شاخص در 2 طبقه کیفی طبقه بندی شد. بر اساس شاخص یکپارچگی زیستی جوامع کفزی ایستگاه 1 و 5 در طبقه کیفی آسیب دیدگی بحرانی و ایستگاه 2 و 3 در طبقه کیفی آسیب دیدگی زیاد طبقه بندی شدند. به علت عدم وجود هیچ گروه جانوری در ایستگاه 4 به عنوان ایستگاه خالی از حیات معرفی می شود.

رودخانه دز، شاخص یکپارچگی زیستی جوامع کفزی، ماکروبنتوزها، B-IBI