سید علی پرچمدار - دانشجوی کارشناسی ارشدمحیط زیست
عبدالرضا کرباسی - استادیاردانشگاه تهران
محمد حسین نیک سخن - استادیاردانشگاه تهران

دریای خزر به عنوان بزرگترین دریای محصور به خشکی جهان با چالش‌های جدی زیست‌محیطی مواجه می‌باشد. بهره برداری بی‌رویه و شتابان منابع نفتی از این دریا سبب بروز خسارات جبران ناپذیر زیست‌محیطی به این پهنه وسیع گردیده است. همزمان با افزایش استخراج نفت از دریای‌خزر توسط کشورهای همسایه ایران از جمله کشور آذربایجان، احتمال بروز ریزش‌های نفتی به دریای خزر به شدت افزایش یافته است. شناخت موقعیت چاههای نفتی کشور آذربایجان به عنوان یکی از کشورهایی که در زمینه برداشت نفت از دریای خزر بیشترین سهم را دارا می‌باشد سبب گردیده که این کشور یکی از کشورهای آلوده‌کننده از نظر آلودگی نفتی بشمار آید. نحوه انتقال لکه های نفتی تحت تاثیر فرآیندهای متفاوتی می‌باشد که برآیند آنها موقعیت و سرنوشت نهایی نفت ریزش یافته به دریا را تعیین می‌نمایند. یکی از مهم‌ترین عوامل در انتقال نفت در دریا جریانات سطحی می‌باشند که شناخت آنها نیازمند مجموعه وسیعی از اطلاعات به ترتیب هواشناسی و هیدرودینامیک می‌باشد. در این تحقیق ابتدا مدلسازی هر یک از چاههای نفت آذربایجان توسط مدل سه بعدی MIKE3 صورت پذیرفته و سپس تحت سناریوی بعدی آلودگی نفتی به شکل یکجا از کلیه چاهها مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت میزان پراکنش لکه نفتی با توجه به جریان پادساعتگرد حاکم در بخش جنوبی دریای خزر، از شروع تا زمان برخورد به ساحل ایران مدلسازی شده است. اتخاذ راهکارهای مناسب برای کنترل این آلودگی و نیز نحوه مقابله با پراکنش ایجاد شده از اولویت‌های مهم در دریایخزر می‌باشد که با توجه به این مطالعه می‌توان راهکارهایی را در این زمینه ارائه نمود.

دریای خزر، هیدرودینامیک، مدل MIKE3، لکه نفتی، پخش و انتشار نفت