صاحب سودایی مشاعی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشگاه تبریز
ناصرعلی اصغرزاده - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
شاهین اوستان - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

مصرف مواد زائد آلی، مانند کود دامی، لجن فاضلاب، زبالههای شهری و غیره به خاک یک شیوة متداول در کشاورزی برای حفظ مواد آلی خاک، احیاء و بازیابی خاکهای تنزل یافته و فراهمی عناصر غذایی برای گیاه میباشد . تنفس خاک بخش وسیعی از میزان تولید اولیه ناخالص در اکوسیستمهای خشکی را تشکیل میدهد، ارزیابی و اندازهگیری آن اهمیت زیادی در برقراری و بودجهبندی کربن اکوسیستم دارد . تنفس میکروبی خاک تحت تأثیر رطوبت خاک، دما، قابلیت دسترسی عناصر غذایی و ساختمان خاک قرار دارد ).2) توریس و همکاران (10) دریافتند که کمترین سرعت تجزیه در بین کودهای آلی مربوط به موادی است که مرحله کمپوست شدن را طی نموده اند . پروبرت و همکاران (8) نشان دادند که با افزایش دما و زمان انکوباسیون، سرعت تجزیه افزایش یافته و در نتیجه نسبت کربن به نیتروژن مواد آلی بیشتر کاهش می یابد . چن و همکاران (4) تجزیه بلند مدت مواد آلی با نسبت کربن به نیتروژن مختلف را بررسی کردند . مقدار کربن کل و نیتروژن کل در طول انکوباسیون کاهش یافته و در نتیجه نسبت کربن به نیتروژن نیز در طول تجزیه کاهش یافت زیرا کربن با سرعت بیشتر نسبت به نیتروژن، تجزیه و تلف شد . اندک بودن مقدار مواد آلی خاک در مناطق خشک و نیمه خشک و اهمیت مواد آلی در مدیریت پایدار اکوسیستم های کشاورزی مناطق خشک، باعث، توجه بیش از پیش محققان و کشاورزان به کودهای آلی شده است . هدف از این مطالعه آزمایشگاهی، تعیین و مقایسه مقدار CO2 آزاد شده در خاک تیمار شده با کودهای آلی کمپوست، ورمی کمپوست و کود دامی تحت شرایط دمایی و رطوبتی کنترل شده می باشد