محمدجواد زارع - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی دانشگاه تربیت مدرس
امیر قلاوند - دانشیار زراعت دانشگاه تربیت مدرس
فرهاد رجالی - موسسه تحقیقات خاک و آب
محمد زمانیان - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

از راههای دستیابی به تولید محصولات ارگانیک و پایدار کشاورزی، افزایش تنوع گونه ای، شناخت و به کارگیری پتانسیل های بیولوژیک خاک است . بدین منظور، طی پژوهش هایی گلخانه ای و مزرعه ای، روابط متقابل میکوریزا آربسکولار، باکتری ریزوبیوم و کرم خاکی در گونه های مختلف گیاهان علوفه ای ( یونجه یکساله و شبدر ) و جنس های متفاوت شبدر ( شبدر ایرانی و برسیم ) مورد بررسی قرار گرفت . یونجه یکساله، شبدر ایرانی و برسیم گیاهان علوفه ای زمستانه با کیفیت غذایی مطلوب، خاص نواحی نیمه خشک مدیترانه اند که در اکثر نقاط جهان کشت می شوند . باکتریهای تثبیت کننده نیتروژن را می توان کارخانه تامین کننده نیتروژن گیاهان دانست . این باکتری های همزیست با ریشه گیاهان لگوم متصدیان مهم تثبیت نیتروژن اتمسفر به شمار می آیند . فاکتورهای متعددی نظیر میزان اسیدیته خاک، قابلیت دسترسی عناصر و وجود عناصر سمی شکل گیری گره های تثیت نیتروژن بر ریشه را تحت تاثیر قرار می دهند کرم خاکی از موجودات مهم خاکزی اکوسیستم ها است که سبب بهبود ساختمان، افزایش خلل و فرج، ازدیاد رشد فلور و فون و بهبود شرایط شیمیایی و فیزیکی خاک می گردد میکوریزا آربسکولار جزء مهم فلور خاک است که از طریق افزایش جذب عناصر معدنی خاک سبب بهبود رشد گیاه می گردد هدف این آزمایش بررسی اثرات متقابل میکوریزا آربسکولار، باکتری ریزوبیوم و کرم خاکی به عنوان اجزاء فون و فلور خاک در حضور میزبانان متفاوت بوده است .