اسماعیل بخشنده - دانشجوی دکترای فیزیولوژی مولکولی، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
اسماعیل یساری - استادیار بخش علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران
صادق آتشی - گروه علوم باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
زینب زینلی - گروه علوم باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

دما و رطوبت از عوامل ضروری جوانه زنی به ویژه در بذرهای بدون خواب محسوب می شوند هر دو عامل به طور جداگانه و یا باهم می توانند بر درصد و سرعت جوانه زنی بذر تأثیر گذار باشند. از آنجایی که اطلاعات کمی درباره اثرات توآم دما و تنش خشکی بر جوانه زنی گیاه دارویی بادرنجبویه (.Melisa officinalis L) کمیاب می باشد. بنابراین هدف این مطالعه کمی سازی پاسخ جوانه زنی بذر بادرنجبویه به دما و کاهش پتانسیل آب و تعیین تأثیر این عوامل بر دمای پایه و ترمال تایم (دماهای بالاتر از دمای پایه، که باید برای رسیدن به درصد خاصی از جوانه زنی، بهص ورت تجمعی جمع شوند) بود. تیمارها شامل چهار سطح دما (15، 20، 25 و 30 درجه سانتیگراد) و پنج سطح خشکی (صفر، 0/20-، 0/40-، 0/55- و 0/75- مگاپاسکال) حاصل از پلی اتیلن گلیکول 6000 بودند. نتایج نشان داد که درصد و سرعت جوانه زنی در سطحاحتمال 1 درصد تحت تأثیر دما و کاهش پتانسیل آب قرار گرفتند. کاهش پتانسیل آب موجب افزایش خطی دمای پایه و ترمال تایم گیاه بادرنجبویه شد. به عبارتی، وقتی تنش خشکی از صفر به 0/75- مگاپاسکال افزایش یافت، دمای پایه تا 0/38- مگاپاسکال ثابت (7/2 درجه سانتیگراد) بود و پس از ان با کاهش بیشتر پتانسیل آب (تا 0/75- مگاپاسکال) مقدار دمای پایه به 20/1 درجه سانتی گراد رسید. همچنین، به طور مشابه کاهش پتانسیل آب از صفر تا 0/75- مگاپاسکال، ترمال تایم مورد نیاز برای رسیدن به 50 درصد حداکثر جوانه زنی را از 35 به 100 درجه سانتیگراد در روز افزایش داد. در نتیجه افزایش تنش خشکی با تأثیر بر دمای پایه و ترمال تایم مورد نیاز برای جوانه زنی موجب تأخیر جوانه زنی گیاه بادرنجبویه در این شرایط خواهد شد.

بادرنجبویه، ترمال تایم، نش خشکی، دمای پایه، سرعت جوانه زنی