میترا پارسا - عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی - دانشگاه شهید بهشتی - تهران، ایران
امینه زینالی - عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی

دو تروپان آلکالوئید هویسیامین و هیوسین از مواد مهم دارویی هستند که از گیاهان خانواده سولاتاسه از جمله گیاهان بنگ دانه (Hyoscyamus niger) استخراج می شوند این تروپان آلکالوئیدها به واسطه تاثیر بر روی سیستم عصبی پاراسماتیک در درمان تشنج، سیاه سرفه، سل و برونشست مزمن مورد استفاده قرار می گیرند بدلیل کاربرد وسیع این آلکاوئیدها در تهیه داروهای مهم از روش های مختلفی برای افزایش این تروپان آلکالوئید های استفاده می شود. در این پژوهش ابتدا بذرهای گیاه بنگ دانه تهیه و پس از جوانه زدن، برای ایجاد گیاهچه کامل در محیط کشت B5 حاوی 1 میکرومولار در لیتر IBA کشت شدند از برگ های گیاهچه به عنوان ریزنمونه در القای ریشه مویین استفاده شد. قطعات برگی توسط سویه اگروباکتریوم رایزوژنز A4 آلوده شدند. در مرحله بعد ریشه های مویین تحت تاثیر غلظت های مختلف جاسمونیک اسید 0، 0/01، 0/1، 2 و 4 میلی مولار و هر یک در تیمارهای زمانی 0، 24، 96 و 168 ساعت بطور جداگانه و در 3 تکرار کشت شدند سپس هیوسیامین و هیوسین تولید شده در ریشه ها به وسیله HPLC سنجش و مقایسه شد. همچنین سرعت رشد ریشه ها نیز در این تیمار ها مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین مقدار هیوسیامین و هیوسین در ریشه های مویینی که در محیط کشت حاوی 2 میلی مولار جاسمونیک اسید به مدت 24 ساعت کشت شده بودند به ترتیب به میزان 1/8 میلی گرم بر گرم وزن خشک (3 برابر بیشتر از ریشه های شاهد) و 2/2 میلی گرم بر گرم وزن خشک ریشه مشاهده شد. همچنین رشد ریشه ها تحت تاثیر غلظت های مختلف الیسیتور جاسمونیک اسید با افزایش غلظت کاهش نشان داد.

پنگ دانه، ریشه مویین، هیوسیامین، هیوسین، الیسیتور، جاسمونیک اسید