قربانعلی سورانی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزادشهرکرد
مهدی رحیم ملک - استادیار دانشگاه صنعتی اصفهان
عبداله قاسمی - استادیار دانشگاه آزادشهرکرد

به دلیل اثرهای جانبی داروهای شیمیایی امروزه توجه به گیاهان دارویی رو به افزایش است. یکی از گیاهان دارویی با ارزشی که در ایران مورد استفاده قرار می گیرد گیاه مورد با نام علمی (MyrtuscommunisL) که در این تحقیق برای بررسی اثر روش های مختلف خشک کردن پودر صدر و ترکیبات اسانس و اجزای تشکیل دهنده مورد که از منطقه ارمند لردگان جمع آوری، نمونه های در طول یک ترانسکت 200 متری برداشت شد. نمونه های برداشتشده در پنج شرایط مختلف (آسهی، آفتاب، آون 45، آون 60، مایکروویو) خشک شدند. سپس اسانس ها در سه تکرار به روش تقطیر با آب سویله دستگاه GC برای ماده خشک و نمونه تر تجزیه و شناسایی شدند. نتایج آنالیز داده ها نشان داد که تفاوت معنی داری بین روش های مختلف خشک کردن در میزان اسانس و درصد ترکیبات اسانس مشاهده شد و همچنین دما و مدت زمان لازم برای خشک کردن از جمله عوامل مهمیا ست که در تفسیری نتایج بدست آمده در درصد اسانس موثر است در مطالعه حاضر بیشترین عملکرد اسانس در روش آفتاب خشک و سپس در روش سایه خشک و کمترین آن در روش گیاه تر و حاصل شد در روش آفتاب خشک دمای خشک کردن متوسط و زمان خشک کردن طولانی باعث استحثال بیشتر اسانس شده است. در روش سایه خشک نیز زمان طولانی تاثیر گذار بوده است در روش مایکروویو میزان عملکرد متوسطی از اسانس حاصل شد که زمان کوتاه ولی دمای بالا توجیهی برای این نتیجه است. در گیاه مورد ترکیبات آلفا - پینن 1و 8 سینتول و لیمونن از اهمیت بالایی برخوردارند. در بین روشه ای خشک کردن روش مایکروویو و آفتاب خشک بالاترین میزان آلفا - پپنن را تولید نمودند (41/16 درصد) نظر به اینکه روش آفتاب خشک عملکرد اسانس بالاتری داشت، می تواند قابل توصیه تر باشد (40/06 درصد) ترکیب 1 و 8 سینتول در آون 45 بیشترین میزان (26/3 درصد) و اختلاف معنی داری با نمونه تازه نداشت. بنابراین جهت دستیابی به این ترکیب نمونه تازه با دمای پایین خشک کردن پیشنهاد می گردد. لیمونن فقط درروش مایکروویو مشاهده شد (7/12 درصد) البته گزارشات قبل نشان داده اند که برخیاز جمعیت های مورد فاقد لیمونن می باشند. در مجموع 38 ترکیب شناسایی شد که آلفا - پپنن، لیمون، 1و 8 سینول، لینالول، آهلفا - ترپینول، لبنالبل استات از ترکیبات اصلی اسانس هستند.

اسانس، خشک کردن، آلفا - پینن، 1 و 8 سینول