یداله دادگر - دانشیار اقتصاد، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
روح اله نظری - دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

در روند حرکت جهانی به سوی توسعه پایدار، توجه به آسیب های محیط زیستی ناشی از بخش انرژی امری ضروری محسوب می شود. امروزه آلودگی هوا به عنوان یکی از پیچیده ترین معضلات جوامع بشری که اثرات سوء آن بر دیگر موجودات زنده نیز تاثیرات منفی بسیاری برجای گذارده و به عنوان یک مشکل عدیده محسوب می گردد. تعیین اثرگذاری آلودگی محیط زیست بر رشد اقتصادی کاربردهای سیاستی قابل ملاحظه ای دارد و از لحاظ نظری، عملی و سیاست گذاری در جهت رشد اقتصادی متناسب با اهداف توسعه ی پایدار ضروری است. از این رو این مقاله به بررسی تاثیر آلودگی محیط زیست بر رشد اقتصادی ایران با تاکید بر دولت های بعد از انقلاب (سازندگی، اصلاحات و دولت اخیر) با استفاده از داده های 1389-1353 می پردازد. رابطه آلودگی محیط زیست و رشد اقتصادی ایران طی سال های مورد بررسی با استفاده از منحنی زیست محیطی کوزنتس مورد بررسی قرار گرفت. الگوی اقتصادسنجی مورد استفاده در این مقاله به صورت تابع درجه دوم است که با روش حداقل مربعات معمولی (OLS) برآورد شد. نتایج مدل ها نشان داد که: 1-یک الگوی منحنی زیست محیطی کوزنتس ناقص در ایران را نشان می دهد. با توجه به این واقعیت که نرخ رشد انتشار گاز دی اکسید کربن (آلودگی) در ایران بیشتر از نرخ رشد اقتصادی است.اقتصاد ایران روی قسمت صعودی منحنی زیست محیطی کوزنتس قرار دارد. به عبارت دیگر موقعیت کنونی و شرایط رشد اقتصادی کشور هنوز در شرایطی نیست که رشد اقتصادی و افزایش تولیدات باعث کاهش انتشار آلاینده های زیست محیطی بخصوص دی اکسید کربن شود. 2-میزان انتشار این گاز در دولت های بعد از انقلاب (سه دولت بعد از جنگ) متفاوت است. 3-درجه بازبودن اقتصاد با آلودگی رابطه منفی و معنی دار دارد. 4-تعداد خودروهای تولیدی داخلی و وارداتی با آلودگی رابطه مثبت و معنی دار دارد. 5-متغیر دامی خصوصی سازی با آلودگی رابطه مثبت و معنی دار دارد.

ایران، آلودگی، رشد اقتصادی، محیط زیست، منحنی زیست محیطی کوزنتس