هادی عطاران کاخکی - کارشناسی ارشد، MBA ، گرایش استراتژی، دانشکده مدیریت نهادهای اقتصادی، دانشگاه علوم اقتصادی
عباس ملکی - دکترا، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی انرژی، دانشگاه صنعتی شریف

آینده پژوهی موضوعی است که گرچه در چند سال اخیر رواج چشم گیری داشته اما موضوعات مرتبط با آن و توسعه و تحول آن در بستر زمان انجام شده اما از طرف دیگر تکامل این مفهوم در چند دهه گذشته و معرفی دیگر مفاهیم وابسته و یا ابزار مرتبط به آینده پژوهی، ادامه حیات این مفهوم را بر سر دو راهی استقلال و یا وابستگی به دیگر حوزه های علوم قرار داده است. اگرچه برخی همچنان با مفهوم و کارایی آینده پژوهی و صحت دستاوردهای آن مشکل دارند، اما در میان پذیرندگان این مفهوم، گروهی از آینده پژوهی به عنوان رشته ای مستقل یاد می کنند که می تواند در دانشگاهها و مشابه دیگر رشته های دانشگاهی مانند مدیریت، اقتصاد، ریاضی و ... با سرفصلهای مشخص و مدون تدریس شود. در برابر این گروه، دیگران معتقدند که این مفهوم ابزاری در درون برنامه ریزی مدیریت استراتژیک و یا روشی برای توسعه و گسترش نوآوری در دیگر رشته ها است و موجودیت مستقلی ندارد. با توجه به وجود این نگرش ها در جامعه علمی ایران و تازگی رواج این مفهوم، در این مقاله با مطالعه منابع داخلی، خارجی و نمونه های مشابه، ضمن بررسی وضعیت دانشگاهی این مفهوم در دانشگاههای جهان و تنوع آن، پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت فعلی در سطح آموزش عالی کشور ارائه شده است که از این میان می توان به توسعه این مفهوم در چارچوب بررسی آینده و نوآوری های ممکن دیگر رشته ها و گسترش استفاده ابزاری از آن اشاره کرد.

آینده پژوهی، رشته دانشگاهی، ابزار مدیریتی