علیرضا ایلدرمی - استادیار دانشگاه ملایر
محمد رحمانی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد همدان

شناسایی مناطق ناپایدار و ممیزی آنها به منظور تشخیص و تعیین خطر عوامل طبیعی یکی از موضوعات مهم در راستای عمران مناطق کوهستانی محسوب می شود. در این بررسی جبهه شمالی توده کوهستانی الوند به وسعت 8/698 کیلومتر مربع به منظور تحلیل فرآیندهای دامنه ایی همچون ریزش ، لغزش و جریان بر اساس وضعیت ساختاری و ژئومورفولوژی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش برانسدن (1984) تعیین حدوده شده است. بررسیها نشان می دهد که عواملی چون ساختار زمین شناسی ، وضعیت لیتولوژی ، شیب توپوگرافی ، پوشش گیاهی ، جریانهای سطحی ، تعدادو تراکم گسل ها ، ترانشه ها ، خاکریزی و بارگذاری ، مورفولوژی دامنه ها از مهمترین علل حرکات توده ایی در منطقه می باشند. نقشه های عامل تهیه شده در مقیاس 1:25000 و تلفیق آنها با یکدیگر باعث طبقه بندی حرکات توده ایی منطقه به سه کلاس A، B و C به ترتیب لغزشهای عمیق، ریزشها و جریانها گردیده که همراه با حاکمیت سیستم فرسایشی پریگلاسیر و شدت فعالیت و عوال مورفوژنز مورفوژی خاصی به دامنه الوند داده است وجود واریزه های فراوان ، لغزشهای سطحی و جریانی همچون سولیفلکسیون و ریزش بلوکهای سنگی از دیواره های پر شیب دامنه های سنگی ، ... از جمله شواهد و آثار حاکمیت سیستم فرسایشی پریگلاسیر در منطقه است. نقشه های حاصله از پهنه بندی کلاس A، B و C نشان می دهد که بیشترین قسمت ناپایدار منطقه مربوط به لیتولوژی سنگهای گرانیتی بوده در حالیکه منطقه نسبتاٌ پایدار بیشتر قسمتهای میانی محدوده یعنی لیتولوژی سنگهای هورنفلس و شیست را شامل می شود. به طوری که این دو قسمت 64/0 از وسعت منطقه را به خود اختصاص داده اند. به طور کلی می توان چنین اظهار نظر نمود که وضعیت ناپایداری از لحاظ ریزشهای سنگی وسعتی معادل 16/19%، از لحاظ لغزشهای عمیق 9/21%، لغزشهای سطحی 99/45% و دامنه های سنگی 42/34% را به خود اختصاص داده اند که این میزان جای دقت و تامل به ویژه از جهت عمران منطقه را بیش از پیش موجب می شود.

ناپایداری ، حرکات توده ای ، فرآیند دامنه ایی ، سیستم فرسایشی پریگلاسیر ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، لغزش ، ریزش، جریان، واریزه، سولیفلکسیون