باز شناخت معماری مسجدجستجو در ژرف ساخت های مسجد با تأکید بر نگرش هنر اسلامی

با توجه به انقطاع تاریخ در هنر معماری ایران، یافتن الگو و روشمندی صحیح در طراحی مسجد مسأله قابل تأملی است. مساجد جلوه ای از زیبایی های بصری هنر اسلامی، خانه ی خدا و فضایی است که هم جلوه گر حضور معبود و هم ظرف عبادت عابد قرار می گیرد. در ساخت و ساز و عمارت مساجد از بُعد اعتقادی و عامل بودن به احکام دینی در گذشته دقت زیادی بعمل می آمده است، بنابر آیه 108 سوره توبه :«لمسجدً اًسّس علی التقوی من اوّل یوم اَحقّ ان تقوم فیه» هر شخصی صلاحیت بنا کردن مسجد را نداشت و کلنگ اولیه احداث مساجد توسط متقی ترین و پاک ترین افراد بر زمین زده می شد، بنابراین از تأثیرگذارترین افراد در مقبولیت مسجد، معماران و بانیان آن بودند. سازمان اکولوژیک و فضاهای شهری در بافت تاریخی خود، از حیث تجلیات هنری، با سنت اسلامی آغشته اند که در آن بازار و گذر، خانقاه و میدان با مسجد یک مجموعه معنادار هنری را ترتیب داده اند. از طرفی استعداد انعطاف پذیری و ظرفیت تسامح آمیز سنت های اسلامی و قابلیت انطباق آنها با شرایط زندگی و خصوصیت فرهنگی اقوام و ملل، به هنر اسلامی ویژگی «کثرت در عین وحدت» و خاصیت «تلفیق و تنوع» بخشیده است. این مقاله با هدف بررسی جایگاه حقیقی مسجد با تکیه بر روش کیفی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی، به جوهره ی اصلی طراحی مسجد می پردازد، به عبارتی معمار سالکی است که با رشد معنوی و کسب فضائل اخلاقی، ابزار توسعه فیض الهی را در کالبد جهان مادی ممکن می سازد. و با کسب شناخت حقیقی از جهان هستی به مرتبه فنای فی الله رسیده، جریان حکمت الهی را در وجود خویش بازپروری می نماید.

Keywords:

ایمان , مسجد , انسان , معمار , کالبد , حس مکان , معنا , سنت