بررسی خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ژنوتیپ های زمستانه و بینابین گندم نان در آزمایشات مقایسه عملکرد مقدماتی در شرایط دیم سردسیر و معتدل سرد

تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولیدگندم در ایران می باشد. به منظور ارزیابی عکس العمل ژنوتیپ های گندم دیم به تنش های محیطی تعداد 119 لاین جدید گند م نان در سال زراعی 89-1388 درایستگاه های تحقیقاتی مراغه و ارومیه در مقایسه با ارقام شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی مورد بررسی قرارگرفتند. نتایج تجزیه واریانس در ایستگاه مراغه نشان داد که با توجه به میزان و توزیع بارش شرایط برای توسعه اپیدمی زنگ زرد تعداد 35 لاین نسبت به زنگ زرد مقاوم بودند. از نظرارتفاع نیز تنوع مطلوبی در بین لاین ها وجود داشت. بلندترین لاین ها شامل لاین های شماره 94، 101، 75، 108 و 84 بودند. از نظر عملکرد نیز تنوع ژنتیکی بسیار زیادی وجود داشت. لاین های شماره 106، 41، 36 و 42 با کمترین عملکرد و لاین های شماره 83، 87، 88، 15 و 9 با بیشترین عملکرد جز لاین های پربازده بودند. در ایستگاه ارومیه لاین های شماره 112، 109، 100، 70، 35، 34، 26، 22، 11 و 116 دارای مقاومت نسبی (5R) به زنگ زرد بودند. بیشترین وزن هزاردانه مربوط به لاین 48 با 45 گرم بود. از نظر عملکرد نیز تنوع قابل ملاحظه ای در بین لاین ها وجود داشت . به طوری که لاین شماره 50 با 2500 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد و لاین های 18، 19، 90 و 13 به ترتیب با 6667، 7083، 7083 و 6292 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را داشتند. نهایتاً به تعداد 80 ژنوتیپکه عملکرد دانه بالاتر یا معادل شاهد داشتند و همچنین حائز خصوصیات زراعی و مرفوفیزیولوژیکی مورد نظر بودند، جهت شرکت در آزمایشات پیشرفته تر انتخاب شدند. به دلیل وقوع شرایط مناسب برای توسعه و ایجاد اپیدمی بیماری زنگ زرد لاینهای انتخابی دارای مقاومت به این بیماری بودند.

Keywords:

گندم , زودرسی , وزن هزار دانه , تنش خشکی و زنگ زرد