علیرضا مرجوی - عضو هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان
محمود صلحی - عضو هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان

وجود مواد معدنی و فلزات سنگین در کمپوست و لجن فاضلاب محتمل است و چه بسا مصرف بی رویه آن و بدون اعمال مدیریت خاص موجب آلودگی و شوری خاکها گردد که خطرات جبران ناپذیری به بار می آورد یکی از عوامل مهم و تعیین کننده کیفیت کود کمپوست و لجن فاضلاب مقدار وفرم عناصر سنگین آن است مصرف این کودها در کشاورزی می تواند باعث انتقال عناصر سنگین به گیاه واز آن طریق به دامها وانسان شود . گزارشات زیادی وجود دارد که نشان میدهد فاضلابهای پالایش نشده توانایی افزایش اندازه عناصر سنگین را در خاک داشته و در برخی جاها به مرز زیان آوری هم رسانده است . مک فرسون گزارش می کند که بین انباشتگی عناصر سنگین در خاک و گیاهان با اندازه کل پساب بکار رفته در یک سال همبستگی چشمگیری دیده می شود همچنین در تحقیقی که طی 6 سال با مصرف کمپوست، بر روی تناوب گندم، ذرت وچغندر قند انجام گرفته نشان داد که عنصر روی در دانه گندم ومس در چغندر قند افزایش یافته است . با این حال عناصری مانند کادمیم، کرم ونیکل هیچگونه افزایشی در محصول نشان ندادند از بین عناصر سنگینی که در لجن فاضلاب و کمپوست شهری مورد تجزیه قرار گرفته اند سرب بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است عامل انتقال سرب به خاک علاوه بر کودهای کمپوست و لجن فاضلاب، وسایل موتوری، خراشیدگی لاستیکها، کارخانه های لاستیک و پلاستیک سازی، حشره کشها، باطری های اتومبیل ها و استفاده از رنگ می باشد . pH و CEC اصلی ترین خواص خاک در غیر متحرک شدن سرب هستند . غلظت بحرانی سرب کل در خاک 100-400 میلی گرم در کیلوگرم خاک گزارش گردیده و حد بحرانی آن در گیاه 30-300 میلی گرم در کیلوگرم است ] . [ 1 کاهش جذب سرب در گیاه با افزایش فسفر ، مواد آلی ، و pH خاک مرتبط است