میرعلی معنوی - دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس علوم و تحقیقات واحد اردبیل
علی عبادی - دانشیار دانشگاه محقق اردبیلی
معرفت قاسمی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل

به منظور بررسی صفات زراعی مرتبط با عملکرد دانه در گندم دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیلدر سال زراعی 91-1390 اجرا شد. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با استفاده از پنج رقم و ژنوتیپ گندم Sara, Ks/Pastor, Un11، سرداری و آذر -2 در سه تکرار انجام گرفت. صفات محتوی نسبی آب، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه به همراه اجزای مرتبط از جمله تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه مورد بررسی قرار گرفتند. ارقام و ژنوتیپ های گندم از نظر محتوی نسبی آب و ارتفاع بوته (α=5%)، طول پدانکل و سنبله (α=1%)؛ تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت (α=5%) اختلاف معنی داری باهم داشتند. بیشترین محتوی نسبی آب از رقم آذر -2 به دست آمد. بالاترین ارتفاع بوته با اختلاف معنی دار از ژنوتیپ Un-11 به دست آمد. بیشترین طول پدانکل و سنبله به ترتیب متعلق به رقم آذر -2 و سرداری بود. ژنوتیپ Ks/Pastor بیشترین تعداد سنبله در واحد سطح را داشت. بالاترین تعداد دانه در سنبله از رقم آذر -2 به دست آمد. بالاترین وزن هزار دانه به دست آمده برابر 32/7 گرم و متعلق به رقم سرداری بود. رقم آذر -2 در بین ارقام گندم مورد بررسی در این آزمایش، بالاترین عملکرد دانه (3450/2 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد. همچنین پایین ترین عملکرد دانه (2556/9 کیلوگرم در هکتار) از ژنوتیپ Un-11 به دست آمد. رقم آذر -2 بالاترین عملکرد بیولوژیک را نیز موجب شد. از نظر شاخص برداشت ژنوتیپ Ks/Pastor، رقم SZara و نیز رقم Un-11 در یک گروه آماری و ارقام سرداری و آذر -2 در گروه آماری دیگر قرارگرفتند. بین تعداد دانه در سنبله با عملکرد دانه و بیولوژیک رابطه مثبت و معنی دار وجود داشت. عملکرد بیولوژیک بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد دانه نشان داد.

گندم دیم، صفات زراعی، عملکرد دانه