حفاظت و ارزیابی ذخایر توارثی گیاهان سبزی و صیفی و خویشاوندان وحشی آنها درایران

امنیت غذایی یک از مهمترین جنبه های ثبات و امنیت ملی است که نیل به آن با توسعه پایدار و افزایش تولیدات کشاورزی وغذایی میسر می گردد. محدودیت منابع آب و خاک، امکان افزایش تولیدات کشاورزی از طریق افزایش سطح کشت را محدود نموده ولذا استفاده از ارقام اصلاح شده جهت افزایش تولید در واحد سطح اجتناب ناپذیر است به طوری که ارقام اصلاح شده وارداتی باعملکرد و بازارپسندی بالاتر به سرعت جایگزین ارقام بومی گردیده و به ناگهان در مدت کوتاهی ارقام بومی که نتیجه قرن ها سازگاریو پایداری با این آب و خاک بوده و حاوی ژنهای بسیار ارزشمندی هستند در معرض انقراض قرار می گیرند. در حالی که ترکیبات نوینژنتیکی با عملکرد کمی و کیفی بالاتر و سازگار تر از دل همین منابع ارزشمند بیرون می آید که بایستی ابتدا حفاظت و سپس موردبهره برداری قرار گیرند. بنابراین برای جلوگیری از نابودی و انقراض این ذخایر ارزشمند، جمع آوری و حفاظت آن به منظور استفاده ازآنها در تولید ارقام اصلاح شده با عملکرد بالا و پایدار یکی از ضرورت های مهم بخش کشاورزی کشور تلقی می گردد. این طرح پنج ساله طی سالهای زراعی 89-1384 به منظور جمع آوری، شناسایی، ارزیابی اولیه و احیاء و نگهداری طولانی مدت آنها در قالب 8 پروژه تحقیقاتی اجرا شد. در سال اول با توجه به دستورالعمل های IPGRI نسبت به تقسیم بندی استان بر اساس نقشه پراکنش کشت و کار گیاهان این خانواده اقدام شده و با توجه به این تقسیم بندی از سطوح زراعی مناطق مختلف استان بازدید بعمل آمده و نمونه های موجود جمع آوری شده و پس از احیاء - در صورت نیاز به احیاء- به بانک ژن ملی گیاهی ایران ارسال گردید. جمع آوری و نگهداری گیاهانی مانند سیب زمینی، سیر و سایر سبزیجاتی که از طریق غیر جنسی تکثیر می یابند به صورت درون شیشه ای و کلکسیون زنده انجام گرفت. اکثر گیاهان گروه سبزی و صیفی دگرگشن هستند و احیاء آنها وقت گیر و پر هزینه بوده و تحت شرایط ایزوله صورت می گیرد. به این منظور مواد ژنتیکی جمع آوری شده در مرکز تحقیقات کشاورزی همان منطقه با رعایت اصول احیاء شامل، استفاده از سیستم های ایزوله و زنبورهای تلقیح کننده و تلقیح دستی و رعایت فواصل کشت انجام شد.

Keywords:

امنیت غذایی , بانک ژن گیاهی , ذخایر ژنتیکی , جمع آوری