یوسف ارشد - بانک ژن گیاهی ملی ایران
مهدی زهراوی - بانک ژن گیاهی ملی ایران
اسدالله فتحی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اراک
غلامرضا عابدی اصل - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مغان (اردبیل)

دما و رطوبت از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر رشد و توسعه گیاه است. به منظور مطالعه تحمل به تنش سرما در ژرمپلاسم گندم نان، تعداد 760 نمونه ژنتیکی گندم بومی ایران از کلکسیون گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران در سه منطقه شامل اراک (بدون پوشش برف) و اردبیل و زنجان (با پوشش برف) مورد مطالعه قرار گرفتند. توده های مذکور در قالب طرح آگمنت کشت و تیپ تحمل به سرما و صفات زراعی اندازه گیری شد . مقایسه تیپ تحمل به سرما در سه منطقه آزمایش نشان داد که نمونه ژنتیکی 3413 بطور مشترک در اردبیل و زنجان دارای تیپ R برای تحمل سرما بود همچنین تعداد 22 نمونه ژنتیکی در هر سه منطقه اردبیل و زنجان بطور مشترک دارای تیپ MR (نیمه مقاوم) برای تحمل سرما بودند. در تجزیه رگرسیون مرحلهای برای تحمل به سرما به عنوان متغیر تابع، صفات تعداد دانه در سنبله و وزن صد دانه در هر سه مدل رگرسیون مربوط به سه منطقه آزما یش وارد شدند که حاکی از اهمیت این صفات بود. در تجزیه به مؤلفه های اصلی برای هر سه منطقه اراک، اردبیل و زنجان شش مؤلفه اصلی بدست آمد که به ترتیب 61/4، 68/5 و 63/59 درصد از کل تغیی رات را توجی ه نمودند . نتا یج تحقیق در مجموع نشاندهنده پتانسیل بالای منابع ژنتیکی گندم نان برای تحمل به سرما بود.

گندم، سرما، تحمل، ژرمپلاسم