اسدالله علیزاده - عضو هیوت علمی مرکز تحققات کشاورزی و منابع طبیعی آستان آذربایجان غربی
والیده علیزاده - پروفسور فیزیولوژی آکادمی ملی آذربایجان باکو
خرامان خلیلووا - استاد بوتانیک آکادمی ملی علوم آذربایجان باکو

خشکی یکی از مهمترین تنش های محیطی می باشد که رشد و عملکرد محصولات باغی را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد و اصلی ترین عامل محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان می باشند. سیب جزء گیاهان حساس به کم آبی می باشد که تحت شرایط کم آبی متوسط و بالا خسارات شدیدی به آن وارد می شود. ا ندامهای مختلف سیب در برابر این نوع تنش پاسخ های متفاوتی را نشان می دهند. به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر روی خ صوصیات آناتومیکی، فیزیولوژیکی، شاخصه های رشدی و علائم ظاهری چهار پایه پاکوتاه رویشی سیب (دو پایه پاکوتاه خارجی و دو پایه پاکوتاه داخلی) همراه با پایه بذری به عنوان شاهد یک آزمایش گلخانه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بمدت یک سال انجام گرفت. در فروردین ماه سال 1388 نهالهای ریشه دار شده یکساله پایه های مورد مطالعه بعد از آرایش و ضد عفونی در بستر کاشت محتوی مخلوط 1:1 پرلیت و ماسه در گلدانهای بیست لیتری کشت گردید. سپس تیمارهای خشکی همراه با محلول غذایی هوگلند تغییر یافته و به مدت پنج ماه بر روی آنها اعمال شد. فاکتور اصلی ؤزیم های آبیاری در سه سطح شامل :1-شاهد که در این تیمار نهالها هر سه روز یکبار آبیاری شدند 2-خشکی ملایم در این تیمار نهال ها هر پنج روز یکبار آبیاری شدند 3-خشکی شدیدی در این تیمار نهال ها هر ده روز یکبار آبیاری شدند. فاکتور فرعی نهالهای چهار پایه پاکوتاه رویشی همراه با پایه بذری به عنوان شاهد در پنج سطح شامل: گمی آلماسی، آزایش، مالینگ شماره نه (M.9)، مالینگ مرتون شماره یکصدو شش (MM.106) و پایه بذری بعنوان تیمار انتخاب شدند. تیمار خشکی بعد از باز شدن جوانه ها شروع و به مدت پنج ماه ادامه یافت نهالها در هر رژیم آبیاری با دو لیتر آب آبیاری می شدند. پس از ا نقضای م دت آزمایش نمونه های برگی از برگ های انتهایی در پایه های مختلف جهت تعیین شاخص کلروفیل، غلظت اسیدآمینه پرولین آزاد در برگها، میزان مواد قندی برگ ها و اندازه گیری مؤلفه های رشد از جمله رشد رویشی شاخص، وزن تر و خشک برگ، قطر ساقه، مساحت مقطع عرضی تنه، تعداد برگ، تعداد و طول ریشه، پتانسیل آب برگ، محتوای نسبی آب برگ، نسبت سطح برگ، ضخامت و اندازه روزنه های برگ و صفات ظاهری شامل پژمردگی، خشکیدگی و ریزش برگ ها برداشت اثرات مختلف تنش آبی بر ری خصوصیات فیزیولوژیکی، خصوصیات آناتومیکی، شاخص های رشدی و ع لائم ظاهری پایه های مختلف بررسی شد. نتایج حاصله از تجزیه واریانس داده ها بر اساس موازین آماری مربوط به طرح فاکتوریل نشان داد که افزایش تنش خشکی به افزایش میزان پرولین آزادبرگ ها، افزایش مواد قندی برگ ها، افزایش درصد پژمردگی، ریزش و خشکیدگی برگ ها و کاهش شاخص کلروفیل برگ و مؤلفه های رشد در هر چهار پایه منجر گردید. در میان پایه های مورد بررسی بیشترین میزان تحمل به تنش خشکی را به ترتیب پایه های بذری، گمی آلماسی و مالینگ شماره نه در مقایسه با پایه های دیگر داشتند. بیشترین میزان سوختگی حاشیه برگ ها و نوک ریشه ها مربوط به پایه محلی آزایش و کمترین آن ها مربوط به پایه محلی گمی آلماسی بوده است.

سیب، پایه های پاکوتاه، تنش، خشکی، فیزیولوژیکی، آناتومیکی، مورفولوژیکی