مهدی اسکندری - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
محمدسعید تدین - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
حمیدرضا ابراهیمی - عضو هیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
جلال الدین حق شناس - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان

تنش خشکی از مهم‌ترین عامل کاهش معنی‌دار عملکرد گیاهان زراعی و دارویی به شمار می روند. استفاده از مواد تنظیم کننده رشد گیاهی همچون براسینواستروئیدها راهکار عملی برای کاهش این خسارات است . براسینواستروئیدها ترکیبات استروئیدی گیاهی با فعالیت گسترده بیولوژیکی هستند که توانایی افزایش عملکرد گیاهان را از طریق تغییرات متابولیسمی گیاه و حفاظت آنها در برابر تنش‌های محیطی را دار ند. در یک پژوهش گلخانه‌ای در مرکز فنی و حرفه‌ای شهرستان ارسنجان، تاثیر سه سطح آبیاری در ظرفیت زراعی (FC)، و تنش ملایم (FC2/3) و تنش شدید (FC1/3) و چهار غلظت ماده تنظیم کننده رشد گیاهی 28 -هموبراسینولید، صفر M 10-10، M 10-8 و 6-10 مولار بر برخی صفات مرزه رقم بختیاریکا مورد بررسی قرار گرفت . نتایج بدست آمده نشان داد که کاهش آبیاری تاثیر معنی‌داری در کاهش پارامترهای رشد شامل وزن خشک و طول ریشه، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع گیاه ، عملکرد کل اندام هوایی و عملکرد اسانس داشت که استفاده از غلظت 8-10 مولار 28-هموبراسینولید موجب افزایش معنی‌دار وزن خشک ریشه، قطر ساقه ، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع گیاه، عملکرد کل و عملکرد اسانس شد . درصد اسانس با کاهش آبیاری، افزایش معنی‌داری را در سطح 1٪ نشان داد بطوری که درصد اسانس از 36 % در تیمار آبیاری کامل ، به 87 .% در تنش شدید و استفاده از 8-10 مولار هورمون ثبت گردید . عملکرد اسانس در سطح 5% تحت تاثیر آبیاری و کاربرد هورمون قرار گرفت و بیشترین عملکرد اسانس مربوط به آبیاری کامل و استفاده از 8-10 مولار 28-هموبراسینولید و با مقدار 29/32 کلیوگرم در هکتار بدست آمد . در این رابطه استفاده از این سطح هورمون در آبیاری کامل، تنشل ملایم و شدید به ترتیب باعث افزایش معنی‌دار 59، 30 و 24 درصدی عملکرد اسانس نسبت به گیاهان شاهد گردید. به طور کلی نتایج حاصل از آزمایش نشان می‌دهد که استفاده از 28-هموبراسینولید از طریق تحریک افزایش پارامترهای رشد و عملکرد ماده خشک مرزه باعث افزایش عملکرد اسانس این گیاه شده و راهکار مناسبی برای مقابله با شرایط تنش آبی می‌باشد

تنش خشکی، براسینواستروئید، درصد اسانس، عملکرد اسانس، عملکرد اندام هوایی