بهنام طهماسب پور - دانشجوی سابق اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

با توجه به نیاز کشور به روغن‌های خوراکی، توسعه کشت دانه‌های روغنی از اهمیت زیادی برخوردار است . هر چند که گلرنگ یک گیاه بومی ایران بوده و مقاوم به تنش‌های خشکی و شوری است اما مطالعات اندکی در رابطه با این گیاه انجام شده است . به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه و روغن، اجزای عملکرد، درصد روغن وسایر صفات زراعی ژنوتیپ‌های مختلف گلرنگ بهاره، آزمایشی در سال زراعی 1384 درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار در شرایط عادی(بدون تنش) و تنش خشکی در دو مرحله شروع ساقه روی و شروع گلدهی با استفاده ازشش ژنوتیپ اجرا شد . نتایج نشان داد که تنش خشکی در دو مرحله (شروع ساقه روی و شروع گلدهی) بر صفاتی نظیر عملکرد دانه و روغن، اجزای عملکرد وارتفاع بوته تاثیر معنی‌داری داشت . بر اساس نتایج بدست آمده مرحله شروع گل‌دهی به عنوان حساس‌ترین مرحله به تنش خشکی شناخته شد. تجزیه واریانس داده‌ها تنوع ژنتیکی بالایی را برای صفات مورد مطالعه بین ژنوتیپ‌ها نشان داد. ژنوتیپ‌های K.H.64.68,34069 و 340779 با داشتن بیشترین عملکرد دانه و روغن به عنوان ژنوتیپ‌های برتر و ژنوتیپ CART.77.191 با داشتن کمترین عملکرد دانه و روغن در شرایط عادی و تنش‌دا ر به عنوان ژنوتیپ کم محصول شناخته شدند . همچنین مشخص گردید که می‌توان از شاخص‌های تحمل تنش، میانگین هندسی بهره وری و میانگین حسابی بهره‌وری برای گزینش ارقام مقاوم به خشکی با توجه به اهداف به نژادی در گلرنگ بهاره استفاده کرد

گلرنگ، تنش خشکی، شاخص‌های تحمل، عملکرد دانه و روغن