داریوش فروهرنیا - کارشناس ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
مهدی مدندوست - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا
آیت اله بیگ اینالوئی - دانشجوی کارشناس ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

محدودیت فرصت تهیه بستر بذر برای کشت دوم پس از برداشت گندم و کمبود مواد آلی خاک به علت جمع آوری و سوزاندن بقایای محصول قبل و کشت‌های ممتد یکی از مسایل و مشکلات کشاورزی استان فارس می باشد. از طرفی با توجه به محدود بودن منابع تامین کننده آب، استفاده بهینه از منابع آبی موجود می‌تواند یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها برای رسیدن به کشاورزی پایدار باشد. بدین منظور آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در یکی ازمزارع کشاورزی منطقه ششده و قره بلاغ واقع در شرق استان فارس اجرا گردید. خاک ورزی به عنوان فاکتور اصلی شامل سطوح خاک ورزی مرسوم (گاو آهن برگردان دار + دو بار دیسک + ماله)، کم خاک ورزی (دوبار دیسک )، بی خاک ورزی(کاشت مستقیم بذر ) و آبیاری به عنوان فاکتور فرعی شامل سط وح آبیاری جوی و پشته ای و آبیاری قطره‌ای نواری ارزیابی شدند. بر اساس نتایج حاصل از این بررسی، اثر ساده سطوح فاکتور خاک ورزی و آبیاری در سطح احتمال 5 درصد و اثر متقابل آنها در سطح احتمال یک درصد برای صفت عملکرد معنی‌دار بود . به طوری که تیمار کم‌خاک‌ورزی با 9835/25 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد . بین دو سطح مرسوم و کم خاک ورزی اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد . عملکرد در آبیاری قطره ای 9 درصد بیشتر از روش مرسوم بود . در آبیاری نشتی 13850 و آبیاری قطره‌ای 7530 متر مکعب آب در هکتار مصرف شد. بنابراین تیمار آبیاری قطره ای و کم خاک ورزی ب1/397 کیلوگرم بر متر مکعب بیشترین کارایی مصرف آب را داشت . آبیاری قطره ای باعث 40 درصد صرفه جویی در مصرف آب شد . با توجه به کارایی مصرف آب بیشتر در روش قطره ای در مقایسه با روش نشتی و صرفه جویی قابل ملاحظه در میزان مصرف آب و همچنین کاهش هزینه عملیات خاک ورزی در روش کم خاک ورزی، در شرایط منطقه فوق روش کم خاک ورزی با آبیاری قطره ای نواری توصیه می‌شود.

ذرت، آبیاری، خاک ورزی، کارایی مصرف آب