مراد شعبان - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد و استادیاران دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمان
سیروس منصوری فر - گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه
مختار قبادی
اباسلط رستمی اجیرلو

نخود زراعی یکی از گیاهان مهم در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد که تنش خشکی مهمترین عامل کاهش عملکرد و اجزای آن می‌باشد. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و کود نیتروژنه آغازگر روی سرعت و دوام پر شدن دانه در چهار رقم نخود انجام شد. این طرح به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار تنش خشکی در سه سطح شامل سطح بدون تنش خشکی، سطح تنش خشکی متوسط و سطح تنش خشکی شدید در کرت‌های اصلی قرار گرفتند و تیمار کود نیتروژنه در دو سطح (با مصرف و بدون مصرف کود) و رقم (شامل چهار رقم آزاد، بیونیج، هاشم و ILC482) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که تأثیر تنش خشکی و رقم روی سرعت و دوام پر شدن دانه‌ها و همچنین روی وزن نهایی دانه‌ها تأثیر معنی‌داری داشت. مقایسات میانگین نشان داد که با افزایش تنش خشکی سرعت پر شدن دانه افزایش و مدت پر شدن دانه در این تیمارها کاهش می‌یابد و به دنبال آن وزن نهایی دانه‌ها نیز کاهش می‌یابد. در بین ارقام مشاهده می‌شود که رقم بیونیج دارای سرعت و دوام پر شدن دانه بیشتری نسبت به سایر ارقام می‌باشد. در کل تنش خشکی در نخود سبب افزایش سرعت پر شدن دانه شده و همچنین با کاهش دوره موثر پر شدن دانه‌ها سبب کاهش میزان وزن نهایی دانه شده که خود یکی از دلایل کاهش عملکرد در شرایط تنش خشکی می‌باشد

نخود، دانه، دوام، سرعت