ابراهیم شافعی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد
علی فرامرزی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد
حسین مصطفایی - هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل

به منظور ارزیابی شاخص‌های مقاومت به خشکی و تحمل به خشکی برخی از ژنوتیپ‌های عدس آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی برای 12 ژنوتیپ عدس در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در سال زراعی 89-1388 اجرا گردید. براساس عملکرد دانه در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش (Ys) ، شاخص‌های کمی مقاومت به خشکی از قبیل: میانگین بهره‌وری (MP)، شاخص تحمل (TOL) ، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP) میانگین هارمونیک (HARM)، شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل تنش (STI) محاسبه شدند. اختلاف بسیار معنی‌داری بین کلیه شاخص‌ها و عملکردهای بدون تنش و تنش وجود داشت که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای مقاومت به خشکی می‌باشد. بررسی شاخص‌های مقاومت به خشکی با توجه به مقادیر میانگین و ضرایب همبستگی ساده بین این شاخص‌ها با عملکرد دانه در هر دو محیط آبی و دیم نشان داد که شاخص‌های GMP و STI مناسب‌ترین شاخص‌ها ارزیابی مقاومت به خشکی در ژنوتیپ‌های عدس در شرایط خشکی بوده و برای انتخاب ژنوتیپ‌هایی با پتانسیل عملکرد بالا در هر دو شرایط دیم و آبی شناسایی شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از شاخص‌های مقاومت به خشکی، لاین شماره 95 به عنوان ژنوتیپ متحمل به خشکی و با عملکرد دانه نسبتاً بالا در هر دو شرایط دیم و آبی شناسایی گردید. تجزیه ، خوشه‌ای نشان داد که بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های مقاوم گروه اول ( 200 ، توده محلی، 6037، 157 و 95 ) با ژنوتیپ‌های دو گروه دیگر بود

عدس، شاخص‌های مقاومت به خشکی، تجزیه خوشه‌ای