فرزانه ساسانپور - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی
لیلا کیانی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری دانشگاه خوارزمی
زهرا پاک نهاد - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری دانشگاه خوارزمی

گل افشانها، پدیده های زیبای زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی هستند که مخروطی شکل بوده و شبیه آتشفشان می باشند، اما به جای مواد مذاب از دهانه آنها گاز همراه با گل بیرون می آید. این پدیده، در اکثر نقاط دنیا از جمله در ایران، در سواحل دریای خزر و دریای عمان و به ویژه در استان سیستان و بلوچستان دیده می شود. امروزه گل افشانها از لحاظ ژئوپولیتیکی برای کشورهای دارنده این پدیده دارای اهمیت زیادی است، زیرا وجود گل فشانها به عنوان یک نشانه مهم و مطمئن اقتصادی برای پی بردن به منابع و ذخایر بزرگ نفت و گاز قلمداد می شود. این پدیده از نظر ژئوتوریسمی و زمین گردشگری دارای توان بالایی در جذب گردشگر می باشد و می تواند شمار زیادی گردشگر را برای لذت بردن از این پدیده های زیبای خدادادی به منطقه بکشاند. در این مقاله سعی شده، ضمن معرفی و شناساندن مکانیسم و نحوه فعالیت این پدیده، اهمیت آن در گردشگری مورد بحث قرار گیرد. در پایان اثرات مثبت و منفی این پدیده در اکوسیستم و محیط زیست مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهاداتی در جهت ارتقاء و بالابردن سطح فرهنگ استفاده از این پدیده ژئوتوریسمی در راستای رشد و توسعه صنعت گردشگری کشور ارائه شده است. مقاله حاضر ماهیتی توصیفی – تحلیلی دارد که داد های مورد نیاز آن از طریق روش کتابخانه ای و داده های میدانی گردآوری شده است. یافته های تقحیق نشان می دهد این پدیده علیرغم دارابودن مضرات زیست محیطی همانند تخریب اکوسیستم آبزیان، تخریب پوشش گیاهی و افزایش گازهای گلخانه ای، دارای فواید گوناگون از جمله تنظیم زنجیره غذایی در محیط آبی و غیرآبی، دارای نقش موثر در تشکیل اکوسیستم های کوچک گیاهی و جانوری و گل درمانی بوده و قابلیت توسعه گونه های مختلف گردشگری از جمله ژئوتوریسم، گردشگری درمانی – سلامت و ماجراجویانه را دارا می باشد.

گل فشان، گردشگری، ژئوتوریسم، محیط زیست، استان سیستان و بلوچستان