اصغر مولائی - دانشآموخته کارشناسی ارشد شهرسازی- طراحی شهری دانشگاه علم و صنعت ایران دانشجوی دکتری شهرسازی اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

انسان دارای گسترهای از نیازهای اولیه تا نیازهای متعالی است که میتواند پایه تعریف انسان قرار گیرد. از یک دیدگاه کلی، نیازهای انسان در طول زمان و مکان، مشترک، همیشگی و تغییرناپذیر است. اما مطالعه تاریخ زندگی فردی و اجتماعی انسانها نشان میدهد که این نیازها در گذر زمان و از یک مکان به مکان دیگر، طیفی مشترک تا متفاوت را طی مینماید. در دروه مدرن، که نقطه عطفی در اینباره محسوب میشود ضمن تغییر نگرش به هستی، تخصصی شدن ابعاد زندگی فردی و جمع انسانها و دستیابی به امکانات جدید، برخی از داشته های معنوی انسانها از دست رفت. آرامش، هویت، سلامت جسمی و روحی برای انسان، محیط و زیستگاههای انسانی از جمله مهمترین عناصر از دسترفته انسان، است. بنابراین با طرح مساله فوق، هدف این مقاله، مطالعه سیر تحول نیازهای انسانها در دورههای شهرسازی مدرن، قبل و بعد از آن میباشد. این مقاله با روش تحقیق تاریخی، توصیفی_تحلیلی و تطبیقی و با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای انجام میشود. نتایج این مطالعه نشان میدهد که نیازهای انسان ماقبل مدرن در گذر به دوره مدرن ضمن تغییر نگرش به جهان هستی و مجهز شدن به امکانات جدید فنی، علمی و ایجاد نیازهای تخصصی جدید، برخی از نیازهای متعالی که نهفته در زندگی ماقبل از مدرن از دست داد. بطوریکه در دوره بعد از مدرن ضمن توجه به دستاوردهای جدید، به نیازهای معنوی همچون هویت، آرامش، حس تعلق به مکان، به نیازهای متنوعی که زاده فرهنگ و محیط هستند، توجه وافری نمود. با مقایسه این دوره ها، میتوان گفت شهرسازی مبتنی بر نیاز، نیازسنجی و ارتباط نزدیک به شهروندان و شهر بسیار ضروری بوده و برنامه ریزی و طراحی شهری، طی فرایندی جامع و منعطف، انجام میشود. اما در شهرسازی بیتوجه به نیاز، مدیران یا متخصصین بدون ارتباط با مردم و شهر، برایشان تصمیم گرفته و آنرا عملی مینمایند.

نیاز، انسان، شهرسازی، نیازسنجی، شهرسازی مبتنی بر نیاز