آیسا محمدلوی شبستری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین

درک و فهم فضا توسط انسان بستگی به ابزارهای درک وی مانند بینایی، شنوایی و غیره دارد، اما در جوامع گوناگون بشری افرادی وجود دارند، که از این ابزارها برخوردار نیستند، ولی در کنار سایر افراد از فضا استفاده می کنندکه نابینایان از آن جمله اند و از اصلی ترین وسیله درک فضا یعنی بینایی محروم هستند. به همین دلیل فقدان بینایی و همچنین کم بینایی، در ارتباط انسان با محیط پیرامون، مشکلاتی را برای این گروه از افراد به وجود می آورد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر محیط کالبدی بر عملکرد نابینایان است. دیگر اهداف این تحقیق عبارتند از راهکارهایی در جهت ادراک فضا و انتقال اطلاعات مربوط به محیط از طریق حواس دیگر در فرد نابینا، از بین بردن موانع معماری در محیط های ویژه نابینایان از طریق شناخت روحیات و ویژگی های نابینایان، ایجاد خوانایی فضایی در محیط های ویژه نابینایان جهت درک بهتر فضا توسط آنها. پرسش اصلی تحقیق این است که عوامل محیطی چگونه به درک نابینایان از محیط تأثیر می گذارد؟ روش تحقیق توصیفی، تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که با از بین بردن موانع معماری و شهرسازی در محیط های معماری و شهری، ایجاد محرک های محیطی قابل درک برای نابینایان و ایجاد عوامل ادراک غیر بصری برای نابینایان از قبیل کلیشه های فضایی و عوامل محرک شنوایی، لامسه و بساوایی در ساختمان ها و فضاهای شهری، می توان کیفیت ادراک نابینایان از محیط و عملکرد آن ها را در محیط های مصنوع بهبود بخشید.

نابینایان، محیط کالبدی، عملکرد، ادراک محیط