فریده زارع پوررفسنجانی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشگاه ولی عصر رفسنجان
محسن حمیدپور - استادیار گروه علوم خاک دانشگاه ولی عصر رفسنجان
حسین شیرانی - دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه ولی عصر رفسنجان
سیدجواد حسینی فرد - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات پسته کشور

بور یکی از عناصر ضروری کم مصرف برای رشد گیاهان است. بور موجود در محلول خاک و بور جذب سطحی شده، منابع کوتاه و دراز مدت تأمین بور برای گیاهان هستند. بور جذب سطحی شده در خاک عاملی است که غلظت تعادلی و در نتیجه کمبود و یا سمیت بور در خاک را کنترلمیکند. این مطالعه با هدف بررسی میزان جذب سطحی بور بهوسیلهی کانی بیوتیت (میکای سه جایی) و کانی مسکوویت (میکای دو جایی)صورت گرفت. تحقیق بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام شد. با توجه به اهمیت فرآیندهای جذب سطحی و رهاسازی در رفتار بور در خاک، همدماهای جذب سطحی آن در دو کانی مورد مطالعه، اندازهگیری گردید.آزمایشات جذب وابسته بهpHدر محدودهیpHبین 5 تا 10 ، و در دو سطح غلظت 5 و 15 میلیگرم بر لیتر بور انجام شد. همچنین اثر قدرت یونی بر جذب بور در غلطت پنج میلیگرم بر لیتر مورد بررسی قرار گرفت. تمامی آزمایشهای همدمای جذب در pH 0/1 ±8/8در الکترولیت زمینهی نیترات کلسیم و در شش سطح غلظت بور ( 1 تا 15 میلیگرم بر لیتر) انجام گرفت. نتایج آزمایشات جذب وابسته بهpHنشان داد که باافزایشpHمیزان جذب بور به وسیلهی هر دو کانی افزایش یافت و بیشترین جذب بور درpH 8/8 صورت گرفت. آزمایش قدرت یونی در سهسطح 0/01و0/03و0/06 مولار) و در الکترولیت زمینهMg(No3)2 و غلظت پنج میلیگرم بر لیتر بور انجام شد. میزان جذب بور با افزایش قدرت یونی روند کاهشی داشت. دادههای آزمایشی با معادلههای فروندلیچ و لانگمویر توصیف گردید. مدلهای فروندلیچ و لانگمویر با بیشترین مقدار ضریب تبیینR2و کمترین خطاSSE)برای کانی بیوتیت، بهترین برازش را بر دادههای جذب این کانی داشت. حداکثر جذبqmax) برای کانی بیوتیت بهوسیلهی مدل لانگمویر73/99و برای کانی مسکوویت17/61میلیمول بر کیلوگرم تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان میدهدکه کانی بیوتیت با داشتنCEC ،qmax و سطح ویژهی بیشتر نسبت به کانی مسکوویت، دارای میزان جذب بالاتری میباشد.

بور، بیوتیت، مسکوویت، جذب سطحی، میکا