یونس اکبرزاده - کارشناس ارشد اقلیم شناسی، ایستگاه تحقیقات هواشناسی کشاورزی خسروشاه
امیرشاهرخ حسنعلیزاده - دکترای هواشناسی آبشناسی و مدیر کل اداره کل و مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی استان آذربایجان شرقی
التفات قهرمانی - کارشناس ارشد اقلیم شناسی، ایستگاه تحقیقات هواشناسی کشاورزی خسروشاه

تحولات اقلیمی عمدتاً ناشی از افت خیز، نوسان یا تغییر عناصر اقلیمی به ویژه دما و بارش می‌باشد. این تحولات اثرات انکارناپذیری بر پدیده‌های مکانی به جا می‌گذارند. در سال‌های اخیر حوضه دریاچه ارومیه دارای نوساناتی در مقدار بارش سالانه، ماهانه و فصلی بوده است. در این تحقیق ضمن توصیف سری‌های زمانی بارش در منطقه مورد مطالعه، سعی بر این بوده که چگونگی روند، تغییرپذیری و توزیع مکانی مشخص شود. بدین منظور دادههای میانگین سالانه بارش 6 ایستگاه سینوپتیک موجود در منطقه مورد مطالعه، بررسی شد. به منظور پردازش و اعمال کلیه روش‌های ترسیمی و آماری از امکانات موجود در محیط spss استفاده شد و هم‌چنین جهت نشان دادن تغییرات مکانی بارش از نرم‌افزار Arc GIS بهره گرفته شد. در این مطالعه مشخص گردید که متوسط سالانه بارش حوضه دریاچه ارومیه حدود 8/300 میلیمی‌تر است. بیشترین میانگین بارندگی سالانه در ایستگاه مهاباد با 6/412 میلیمی‌تر و کمترین میانگین بارندگی سالانه در ایستگاه میاندوآب با 1/243 میلمی‌متر رخ داده است. با توجه به توزیع مکانی بارش سالانه در حوضه دریاچه ارومیه مشخص گردید که تقریباً نیمه غربی حوضه مورد بررسی منطقه پربارش با ضریب تغییرات کم و نیمه غربی حوضه، منطقه کم بارش با ضریب تغییرات زیاد می‌باشد، براساس نتایج حاصل از آزمون همبستگی به روش ضریب همبستگی اسپیرمن مشخص گردید که در حوضه دریاچه ارومیه روند تغییرات بارش معنی‌دار و معکوس (حداقل در سطح اطمینان 95 درصد) وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید که بطور کلی روند تغییرات بارش طی دوره آماری 1971-2009) روند کاهشی را در حوضه دریاچه ارومیه را نشان می‌دهد و خشکسالی‌های شدید در نیمه جنوبی حوضه به ویژه ایستگاه مهاباد اتفاق افتاده و هم‌چنین بخش مرکز و جنوب غربی حوضه دارای بیشترین فراوانی خشکسالی بوده که بطرف شرق و شمال شرقی از فراوانی خشکسالی‌ها نیز کاسته می‌شود.

بارش، توزیع مکانی، تغییرپذیری، همبستگی، حوضه دریاچه ارومیه