اصغر فرج نیا - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی
جمشید یاراحمدی - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی

تهیه نقشه‌های شوری و قلیائیت خاک اطلاعات ارزشمندی را جهت مدیریت هرچه بهتر اراضی کشاورزی در اختیار کاربران قرار می‌دهد این عامل به عنوان یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد وکاهش عملکرد گیاهان مختلف زراعی و باغی محسوب می‌شوند. این تحقیق به منظور تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی شوری و قلیائیت 50000 هکتار از اراضی دشت تبریز در محیط سیستم اطلاعات جغرافیائی (GIS) و با بکارگیری نرم‌ایلوس انجام شد ابتدا منطقه در ابعاد 1500×1500 متر مربع شبکه‌بندی و مختصات جغرافیائی هر کدام از نقاط به صورت UTM وارد دستگاه GPS شد تا در امر ناوبری جهت تعیین موقعیت دقیق نقاط نمونه‌گیری بکار گرفته شود سپس با حفر پروفیل، تشریح و نمونه‌بردرای خاک و ارسال آن‌ها به آزمایشگاه اقدام شد. در نمونه‌های خاک پس از آماده سازی میزان هدایت الکتریکی و اسیدیته اندازه‌گیری و مقادیر آن‌ها براساس استانداردهای موسسه تحقیقات خاک و آب کلاس‌بندی شد. جهت تخمین مقادیر مجهول بین فواصل نقاط از امکانات درون‌یابی موجود در نرم‌افزار یاد شده استفاده شد. پس از کلاس‌بندی نقشه‌های شوری و قلیائیت منطقه به صورت جداگانه تهیه و سپس با تلفیق آن‌ها نقشه شوری و قلیائیت منطقه مورد مطالعه تهیه شد. نتایج نشان داد که از مجموع 51000 هکتار 3066 هکتار فاقد محدودیت شوری و قلیائیت، 10622 هکتار دراای کمی شوری و قلیائیت، 17772 هکتار دارای محدودیت شوری و قلیائیت متوسط، والباقی دارای محدودیت زیاد و خیلی زیاد شوری و قلیائیت هستند. با توجه به نقشه زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی منطقه مهم‌ترین علل شوری خاک در برخی از قسمت‌های این دشت مقعر بودن شکل زمین در این قسمت‌ها و بالا بودن سطح آب زیرزمینی و وجود تشکیلات نمکی و مارنی است.

نقشه شوری و قلیائیت، دشت تبریز و سیستم اطلاعات جغرافیائی