علی موسوی زاده - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی
نادیه آدری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
میرسعید عابدی - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی

به منظور گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی گندم در شرایط درون شیشه‌ای، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتور اول ژنوتیپ، در دوازده سطح و فاکتور دوم پلی‌اتیلن گلیکول در چهار سطح (0، 25/1 ، 5/2، 5 درصد) مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش جهت القای کالوس از جنین‌های رسیده در محیط کشت MS استفاده شد. کالوس‌ها بعد از یک ماه جهت اعمال تنش به محیط کشت حاوی پلی‌اتیلن گلیکول منتقل شدند. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری بین سطوح تنش، در صفات محتوی نسبی آب کالوس، درصد ماده خشک کالوس و درصد تحمل نسبی وزن خشک کالوس نشان داد در حالی که سطوح تنش در صفات شاخص رشد کالوس و سرعت رشد نسبی کالوس معنی‌دار نبود. بین ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه تفاوت معنی‌داری مشاهده شد. برهم کنش ژنوتیپ سطح تنش برای هیج صفتی معنی‌دار نبود تنش خشکی سبب کاهش شاخص رشد کالوس، سرعت رشد نسبی کالوس و درصد تحمل نسبی وزن خشک کالوس گردید در حالی که محتوی نسبی آب کالوس و درصد ماده خشک کالوس در اثر تنش افزایش یافت. سطح تنش القایی 5 درصد پلی‌اتیلن گلیکول توانست ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی را از حساس تفکیک نماید وارقام پیشتاز، سرداری و ژنوتیپ C-84-5509 متحمل به خشکی شناخته شدند بودند.

تحمل نسبی، سرعت رشد نسبی، شاخص رشد، کالوس، محتوای نسبی آب کالوس