علی موسوی زاده - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی
سعید پاکفرد - دانش آموخته کارشناس ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مالکان
میرسعید عابدی - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی

اثر تنش خشکی آخر فصل 14 لاین امیدبخش گندم به همراه ارقام پیشگام، اروم و زارع به عنوان شاهد در یک آزمایش کرت ‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی براساس تعدادی از شاخص‌های تحمل، مورد مطالعه قرار گرفت. فاکتور اصلی تنش آبیاری در دو سطح آبیاری کامل و قطع آبیاری بعد ازظهور سنبله و فاکتور فرعی شامل 17 ژنوتیپ گندم بود. شش شاخص گزینش شامل شاخص تحمل (TOL) میانگین بهره‌وری (MP)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HARM)، شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل به تنش (STI) براساس عملکرد در شرایط تنش و نرمال برآورد شدند. نتایج تجزیه واریانس صفت عملکرد دانه نشان داد که بین سطوح تنش و ژنوتیپ اختلاف معنی‌داری وجود داشت ولی برهم کنش ژنوتیپ در تنش برای این صفت معنی‌دار نبود. با توجه به میزان همبستگی شاخصها با عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش، شاخص‌های تحمل به تنش، میانگین هندسی بهره‌وری، میانگین بهره‌وری و میانگین هارمونیک به عنوان بهترین شاخص‌ها برای گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی شناخته شدند. ارقام پیشگام و زارع و لاین 14 به عنوان ژنوتیپهای متحمل شناسایی شدند.

شاخص تحمل، شاخص حساسیت، عملکرد