مهدی قمشی - استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
احمد حق بین - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

سد گتوند علیا با حجم کل نزدیک به 4,5 میلیارد مترمکعب از تاریخ 1390/5/6 مورد بهره برداری قرار گرفته است. این سد بر رودخانه کارون احداث شده و پایین دست ترین سد از سلسله سدهای است که بر رودخانه کارون احداث گردیده است. وجود سازندهای نمکی گچساران در این مخزن باعث گردیده بخشی از آب مخزن شور شده و به تبع آن آب کارون در پایین دست سد تحت تاثیر قرار گیرد. در این مطالعه آمار واطلاعات شوری لایه های مختلف مخزن از ابتدای بهره برداری تا کنون و همچنین میزان شوری ایستگاه های هیدرومتری گتوند و اهواز در مسیر کارون و ایستگاه هیدرومتری حرمله در رودخانه دز مورد تحلیل قرار گیرند. نتایج نشان داد که در فاصله زمانی اسفند 1390 تا بهمن 1391 تجمع شوری در مخزن سد افزایش چشمگیری داشته است به طوری که در این فاصله زمانی مقدار وزن نمک تجمع یافته از 3/3 میلیون تن به 7/8 میلیون تن رسیده است. بررسی روند شوری آب کارون در مقطع اهواز حاکی از افزایش چشمگیر شوری در سال های اخیر دارد. EC کارون که متوسط آن در فاصله زمانی 1384 تا 1389 برابر 2000 میکروموس بوده است در سال 91 به 2496 افزایش داشته است. جهت استخراج اثر سد گتوند بر افزایش شوری رودخانه کارون ایستگاه های اندازه گیری های شوری در ایستگاه های منتخب در مسیر کارون و دز مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان اثر سد گتوند بر افزایش شوری تا کنون حداکثر 23 % بوده است و 71% افزایش شوری ناشی از ورود زهکش ها مختلف در مسیر کارون بوده و همچنین 6% نیز مربوط به تغییرات شوری در رودخانه دز است که آن هم می تواند به ورود زهکش ها در مسیر این رودخانه مرتبط گردد.

سد گتوند، رودخانه کارون، شوری آب