عباس شیعه - دکترای شهرسازی و پژوهشگر مطالعات محیطی

تحولات ناشی از فناوری اطلاعات در عصر جهانی شدن، علاوه بر ایجاد امکانات مناسب در عرصه های مدیریتی و روال زندگی مردم شهرها با توجه به بروز پدیده هایی همچون پیشرفت در مدیریت و فناوری، امکانات جدیدی را در پیش روی بشر پدیدآورده است. بطور نمونه کاهش رفت و آمدهای شهری، بخاطر امکان انجام فعالیتهای مختلف از راه دور و و از طریق رایانه و شبکه جهانی( اینترنت) بیش از هر زمان دیگری، کاربری زمین، مکانیابی فعالیتهای شهری، تنوع در بافتهای شهری و نظایر آنها را تحت تاثیر قرار داده و در حال گسترش دامنه های خود می باشد. پرسش اصلی این مقاله آن است که اگر گسترش استفاده از انواع فناوری های اطلاعات و ارتباطات در شرایط کاربری های زمین شهری تحول اساسی می یابد، در این مورد تاثیرات ناشی از آن در کاهش و یا افزایش تاثیرات ناشی از اتفاقات و سوانح طبیعی چگونه خواهد بود؟ در این مورد چه تمهیداتی را می توان به کار گرفت که نتایج منفی ناشی از بحرانهای طبیعی را به حداقل برساند و چگونه می توان با استفاده از تحولات ناشی از فناوری اطلاعات با برنامه ریزی درست برای شهرها کاهش صدمات ناشی از اتفاقات غیر مترقبه طبیعی را انتظار داشت.در دنیای مجازی به گسترش چندین مراکز آموزشی، مراکز تجمع جمعیت مانند سینماها، تئاترها، مراکز اداری، انواع شبکه حمل و نقل و حتی مراکز خرید چندان نیازی نخواهد بود و مراکز ثقل استقرار جمعیت مانند مراکز سکونتگاهی اهمیت فراوانی خواهد یافت. در این مورد نوع تراکم ساختمانی و جمعیتی، ایجاد فضاهای باز محله ای، فضاهای سبز، فواصل مناسب ساختمانها از یکدیگر از یک سو و موقعیت مراکز امداد رسان مانند راههای اصلی ارتباطی همراه با پلهای محکم، موقعیت مکانی مناسب مراکز امداد رسان مانند بیمارستانها، آتش نشانی، ایستگاهای پلیس و بانک خون، توقفگاههای لودر وجرثقال و نظایر آنها به نسبت این مراکز سکونتی اهمیت بیشتری خواهد یافت. موقعیت عوامل ارتباط دهنده و پایگاههای ارتباطاتی هم در انواع خود اهمیت خواهد داشت. این مقاله با بررسی موضوع از دیدگاههای مختلف در صدد یادآوری اهمیت آن و پیشنهاد راهکارهایی به منظور ارتباط تاثیرات ناشی از عصر فناوری اطلاعات و تمهیدات مرتبط با پیشگیری از صدمات ناشی از بحرانهای طبیعی در حوزه های شهری است که جزییات آن در اصل مقاله بررسی خواهد شد.