رشید صحابی - مشاور شهردار و مدیر اجرایی طرح نوسازی بافت فرسوده آبکوه مشهد
ملیحه میرزابکی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد و همکار پژوهشی مهندسان مشاور معماری و شهرسازی فرنهاد
سیدعلیرضا سیدی نسب - معاون فنی و شهرسازی مدیریت اجرایی طرح نوسازی بافت فرسوده آبکوه مشهد

بافت های فرسوده شهری و سکونتگاه های حاشیه ای و غیر استاندارد در کشورهای در حال توسعه، بنا به دلایلی از قبیل عدم رعایت معیارهای فنی و مهندسی در ساخت بنا، شبکه ارتباطی ناکارآمد و عدم وجود تأسیسات و تجهیزات شهری، بیش تر از سایر بافت های شهری در معرض خطر زلزله قرار دارند. از این رو ضرورت کاهش آسیب پذیری شهر در برابر سوانح و حوادث، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی و برنامه ریزی شهری محسوب می گردد. از سوی دیگر، بافتهای فرسوده شهری بدلیل نوع و میزان فرسودگی و امکان تخریب پذیری بالا، در مراتب برنامه ریزی و مداخلات مدیریت بحران شهری، مورد توجه ویژ ه ای قرار دارند که ضرورت پرداخت به این مهم، رویکرد پژوهش حاضر را نیز تشکیل می دهد. در این تحقیق سعی شده است آسیب پذیری ناشی از وقوع بحران های طبیعی نظیر زلزله در بافت های فرسوده مورد بررسی قرار گیرد و در این میان بافت فرسوده محله آبکوه شهر مشهد مقدس از نظر مدیریت بحران با تأکید بر زلزله جهت ارزیابی آسیب پذیری مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شد و شیوه گردآوری داده ها پیمایشی بوده و اطلاعات مورد نیاز نیز از طریق تهیه و تکمیل پرسشنامه و مطالعات میدانی تهیه گردید. در عین حال از اطلاعات پژوهشهای شهری با موضوعات مشابه به منظور دخالت تمامی سطح بافت و داده های مربوط به کلیه قطعات مسکونی استفاده شده است. شاخص های مورد بررسی شامل شاخص های فضایی- کالبدی از قبیل نوع مصالح، قدمت ساختمان ها، تعداد طبقات، نوع کاربری، سطح اشغال، کیفیت ابنیه، تراکم جمعیت، عرض معابر، شاخص های انسانی- اجتماعی مانند وضعیت امکانات اضطراری موجود در محله و تحلیل وضعیت آموزش و آگاهی ساکنان و تحلیل ویژگیهای مدیریتی بافت می باشد. نتایج تحقیق نشانگر آسیب پذیری بالای بافت فرسوده محله آبکوه به دلیل بالا بودن نسبت واحدهای مسکونی کم دوام به کل واحدهای مسکونی، معابر با عرض کمتر از چهار متر نسبت به سطح محله، تراکم جمعیتی و تراکم واحد مسکونی بالا در برابر بحران هایی نظیر زلزله می باشد.

مدیریت بحران، بافت فرسوده، آسیب پذیری، زلزله، محله آبکوه