مهدی زمانی - دکتری رشته جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
فرامرز هادوی - دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور تهران
ناصر سلمانی - دکتری رشته جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

سیل یکی از مخاطرات طبیعی است که همه ساله در جهان خسارات زیاد جانی و مالی ایجاد می کند.کشور ایران در منطقه خشک جهان قرار گرفته است و به این دلیل مهمترین عامل موثر در تشکیل روستاها و شهرها منابع آب، مخصوصاً آب‏های جاری بوده است به طوری که می توان گفت هسته اغلب شهرهای بزرگ ایران نظیر اصفهان در کنار رودها شکل گرفته است.شهر زنجان نیز در کنار زنجان رود شکل گرفته و توسعه آن مسیل‏های متعددی از این رود را در داخل محدوده قانونی شهر قرار داده است در اغلب موارد بستر مسیل‏ها تبدیل به کانال‏های زیرزمینی یا روباز شده است و در بسیاری از موارد تغییر مسیر و تلفیق کانال های طبیعی صورت گرفته است از طرف دیگر در اکثر کانال‏های ایجاد شده محاسبات سیل‏های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت صورت نگرفته است . با توجه به اینکه با توسعه شهر زمین های شهری اغلب به سطوح غیر قابل نفوذ تبدیل می گردند و میزان رواناب افزایش پیدا می کند در مواقع باران‏های شدید در بسیاری از مناطق شهر زنجان با بحران آب‏گرفتگی معابر و سیل شهری روبرو خواهیم بود که خسارات شدیدی ایجاد خواهد کرد. در این تحقیق به بررسی کانال های دفع آب سطحی شهر زنجان که بر روی مسیل جنوب صفرآباد ایجاد گردیده، پرداخته شده است. ابتدا با استفاده از آمار ایستگاه هواشناسی زنجان، برآورد حداکثر حجم دبی در سیل های با دوره بازگشت بالا صورت گرفته است سپس به مقایسه عملکرد تخلیه ای این کانال در برابر حداکثر حجم دبی پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که کانال‏های ایجاد شده در زیر حوضه جنوب صفرآباد مطابق با حداکثر دبی ساخته نشده و در مواقع سیل دبی اضافی تبدیل به بحران گشته و خسارات زیادی ایجاد خواهد کرد.

زنجان، مخاطره سیل، کانال آب