محمد نکویی مهر - عضو هیات علمی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری

گستره وسیع مناطق خشک و نیمه خشک کشور نشان می دهد که 90 درصد از وسعت سرزمین ایران تحت پوشش این مناطق قرار دارند. مقادیر ناچیز بارندگی و پراکنش نامناسب آن در چنین مناطقی به همراه وقوع خشکسالی ها و کمبود آب، باعث برداشت بیش از اندازه از منابع آب سطحی و زیرزمینی و در نتیجه افت سطح آب و در بسیاری از موارد تخریب محیط زیست شده است. در این شرایط عدم برخورداری ساکنین آبخیزها از روش های علمی و عملی در بهره برداری مناسب از ریزش های جوی، از عوامل اصلی کاهش تولیدات گیاهی، تشدید فرسایش خاک، هدر رفت آب حاصل از بارش، فقر و مهاجرت روستائیان به حساب می آید. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر سامانه های سطوح آبگیر باران در تأمین آب باغات در اراضی شیبدار در شرایط بحران آب در راستای کاهش فشار بر روی منابع آب سطحی و زیرزمینی و حفظ محیط زیست در استان چهارمحال و بختیاری به مدت 5 سال به اجرا در آمده است. برای انجام این پژوهش، سه تیمار سامانه آبگیر شامل: شاهد(زمین دست نخورده)، سامانه عایق با فیلتر سنگریزه ای و سامانه عایق بدون فیلتر سنگریزه ای و سه رقم بادام(ربیع، مامایی و شاهرود 21) در 5 تکرار به کار برده شد. بر این اساس با استفاده از روش های ذخیره رطوبت خاک زیر سطحی، اقدام به کاشت نهال بادام در عرصه ای با شیب 20 % گردید. نتایج مقایسه شاخص های گیاهی نشان داد که میانگین قطر یقه، ارتفاع درخت، سطح تاج و پوشش و درصد زنده مانی در تیمار شاهد از بقیه تیمارها کمتر و به ترتیب در تیمارهای عایق بدون فیلتر و عایق با فیلتر افزایش پیدا می کند. متوسط حجم رواناب سالانه تولید شده از هر متر مربع سطح عایق پلاستیکی، 67 لیتر می باشد. این یافته نشان می دهد که استفاده از سطوح عایق می تواند نقش مهمی در استحصال آب باران و جمع آوری حجم آب کافی در راستای اهداف مختلف آبخیزداری در شرایط خشکسالی و بحران آب و کاهش فشار بر روی منابع آب سطحی و زیرزمینی و جلوگیری از تخریب محیط زیست ایفا نماید.

جمع آوری آب باران، سیستم های سطوح آبگیر،خشکسالی، اثرات زیست محیطی، بادام، چهارمحال و بختیاری