رضا یاری - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات؛دانشکده کشاورزی دانشگاه بروجرد
امیرجسین گرجی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه بروجرد
پیام پزشکپور - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان

به منظور مطالعه شاخص های تحمل به خشکی، آزمایشی بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در دو شرایط آبی و تنش خشکی برای 20 ژنوتیپ عدس در منطقه ای از کوهدشت در سال زراعی 1391-92 اجرا گردید. براساس عملکرد در شرایط آبی (Yp) و تنش خشکی (Ys) ، شاخص های کمی تحمل به خشکی از قبیل: میانگین بهره وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل تنش (STI) محاسبه شدند. اختلاف معنی داری بین کلیه شاخص ها و عملکرد مربوط به ژنوتیپ شماره 19 و در شرایط آبی بیشترین عملکرد و نیز بیشترین HM,TOL STI,GMP و MP متعلق به ژنوتیپ شماره 10 بود. تحلیل همبستگی عملکرد در محیط آبی و تنش خشکی و شاخص های تحمل به خشکی نشان داد که GMP,STI,HM,MP مناسب ترین شاخص ها برای غربال سازی ژنوتیپ های عدس می باشند. باتوجه به این چهار شاخص و عملکرد بالا در دو محیط آبی و تنش خشکی بهترین لاین های تحمل به خشکی ژنوتیپ های شماره 14،13،10 تخشیص داده شدند. نمودار چند متغیره بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های 14،13 و 10 در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص های تحمل به خشکی یعنی GMP,STI,HM,MP قرار دارند. همچنین توزیع لاین ها در فضای بای پلات وجود تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها نسبت به تنش خشکی را نشان داد.

عدس،شاخص های تحمل به خشکی،نمودار سه بعدی،بای پلات