عبدالرسول شفیعی دستجردی - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان
کورش کمالی - کارشناس ارشد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
محمدحسین مهدیان - دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور

ورود حجم زیادی از سیلاب محتوی املاح و بار معلق فراوان و ته نشینی این مواد در شبکه های پخش سیلاب موجب بروز تغییراتی در برخی از خواص خاک می شود. در صورت مناسب بودن مواد معلق در سیلاب، پخش آن سبب افزایش حاصلخیزی خاک می گردد. در این تحقیق ضمن اندازه گیری برخی متغیرهای حاصلخیزی خاک در طول یک دوره زمانی مشخص، روند این تغییرات نیز مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون پارامتری واریانس دو طرفه و برای گروه بندی میانگین تیمارهای آزمایشی از آزمون آماری دانکن در سطح احتمال 5 درصد استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که مقادیر هدایت الکتریکی خاک (EC)،نسبت جذب سدیم( SAR) وکاتیون سدیم (Na+) خاک به ترتیب 57 ،43 و 64 درصد کاهش یافته اند که مربوط به پدیده آبشویی پخش سیلاب می باشد. پارامتر واکنش گل اشباع خاک (pH) تفاوت معنی داری را از خود نشان نداد و بدون تغییر ثابت باقی ماند. همچنین میزان درصد اشباع خاک( SP) به مقدار 10درصد افزایش یافت که علت آن مربوط به ورود ذرات دانه ریز به داخل شبکه های پخش بود. مقادیر ازت (N)،فسفر(P)،پتاسیم (K) و کربن آلی (OC) خاک به ترتیب 116 ،971 ،23 و 143 درصد افزایش یافته اند. دلایل اصلی این افزایش یکی ورود حجم زیادی از مواد آلی گیاهی و جانوری با منشأ خارجی به داخل عرصه های پخش سیلاب و دیگری افزایش شدید پوشش گیاهی در داخل عرصه های پخش و نیز مردن و پوسیده شدن انساج پوشش گیاهی در داخل عرصه های پخش مربوط می شد.

حاصلخیزی، پخش سیلاب، رسوب، سراوان