محمد اکبریانی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار
جعفر وطن دوست - استادیار، گروه زیست شناسی دانشگاه حکیم سبزواری
مهدی عزیزی - استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان، مشهد
محمدرضا حسین زاده - مربی، گروه گیاه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد

روغن یکی از ضروری ترین مواد غذایی برای تغذیه انسان بوده که کمیت و کیفیت آن تاثیر چشمگیری بر سلامت انسان دارد. کلزا به علت دارا بودن صفات مثبت زراعی نظیر مقاومت به کم آبی، مقاومت به سرما، تحمل شوری و عملکرد بیشتر در واحد سطح نسبت به دانه های روغنی مورد کشت در کشور برتری دارد. در سالهای اخیر پیشرفت های تحسین برانگیزی که در زمینه ی زیست شناسی مولکولی و بیوتکنولوژی صورت گرفته، ابزار قدرتمندی را برای پژوهش های ژنتیک تفصیلی گیاهان عالی از جمله گیاهان زراعی فراهم کردهاند. شاید اساسی ترین و مفیدترین این ابزار نشانگرهای DNA باشند. نشانگرهای ریز ماهواره SSR و ISSR به دلیل ویژگیهای بسیار مطلوبی مانند تکرارپذیری، تجزیه و تحلیل همزمان تعداد زیادی جایگاه ژنی، هزینه پائین و دقت بالا، به طور گسترده، به خصوص در گیاهان به کار گرفته میشود. این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 10 رقم کلزا با استفاده از 2 پرایمر اختصاصی ISSR انجام پذیرفت که در مجموع تعداد 114 قطعه DNA به دست آمد. بیشترین تعداد قطعه تکثیر شده مربوط به آغازگر A11، به تعداد 59 عدد می باشد و کمترین تعداد قطعه تکثیر شده مربوط به آغازگر B22،به تعداد 55 عدد میباشد. دندروگرام حاصل از تجزیه و تحلیل مجموع الگوهای باندی حاصل از پرایمر A11 و B22،ارقام را در سطح 65 درصد به 4 گروه تقسیم نمود. با توجه به اهداف این تحقیق میتوان به این نتایج رسید که بررسی تنوع ژنتیکی ارقام مختلف کلزا با استفاده از نشانگر مولکولی ISSR امکان پذیر بوده و با استفاده از این نشانگر میتوان ارقام مورد بررسی را به گروههای مختلف تقسیمبندی کرد. همچنین بهوسیله فاصله ژنتیکی به دست آمده بین ارقام، با توجه به درصد تشابه آنها میتوان ارقام با فاصله ژنتیکی بیشتر را جهت استفاده در مراکز تحقیقاتی به عنوان ارقام والدی، جهت تولید بذور هیبرید با هتروزیس مطلوب استفاده نمود.

کلزا،ISSR ،SSR ،PCR